حادثه 24 - سارقی پس از سرقت موبایل از سوی مالباخته، تحت تعقیب قرار گرفت و در جریان حادثه‌ای جان خود را از دست داد. اما آیا مالباخته که برای بازپس گرفتن گوشی مسروقه‌اش به تعقیب سارق پرداخته مجرم است؟ عمل او یک تصادف معمولی محسوب می‌شود یا یک قتل عمد؟
برای پاسخ به این سؤال باید همه جوانب این پرونده، به‌خصوص نحوه برخورد خودروی مالباخته با موتورسیکلت متوفی به دقت مورد بررسی قرار گیرد. از جمله: اظهارات شاهدان، فیلم‌های احتمالی از تعقیب و گریز، دفاعیات متهم و همه مدارکی که می‌شود به آنها استناد کرد. براساس ماده۲۹۰ قانون مجازات اسلامی، جنایت در مواردی عمدی محسوب می‌شود؛ ازجمله بند (ب) این ماده که در آن آمده: «هرگاه مرتکب، عمدا کاری انجام دهد که نوعا موجب جنایت واقع شده یا نظیر آن می‌گردد، هرچند قصد ارتکاب آن جنایت و نظیر آن را نداشته باشد، ولی آگاه و متوجه بوده که آن کار نوعا موجب آن جنایت یا نظیر آن می‌شود.» در این مورد نیز باید بررسی شود که مالباخته به چه شکل با متوفی برخورد کرده است. اگر او با این نیت که سارق را تعقیب کند و با خودرو به او بزند، به تعقیبش پرداخته باشد طبق قانون او مرتکب قتل عمد شده است. چراکه 2سارق تحت تعقیب، سوار موتورسیکلت بوده‌اند که کوچک‌ترین برخوردی می‌تواند باعث زمین خوردن آنها شود. از سویی تعقیب و گریز در سرعت بالا نیز میزان خطر را افزایش می‌دهد و با اینکه مرتکب، قصد قتل نداشته باشد، اما عمل او مصداق قتل عمد محسوب می‌شود. اما حالت دیگر این است که فرد مالباخته بعد از سرقت گوشی موبایلش به تعقیب سارقان پرداخته اما به‌دلیل ترافیک، شرایط خیابان، پیچ در پیچ بودن یا شرایط دیگری بدون اینکه قصدی داشته باشد کنترل خودرو از اختیارش خارج شده و با موتورسواران برخورد کرده باشد عمل او قتل غیرعمد است. زمانی که در دادسرای امور جنایی مشغول به‌کار بودم در پرونده‌ای شاهد حادثه‌ای تقریبا مشابه بودیم. در آن پرونده پدری با موتورسیکلت به تعقیب دخترش می‌پرداخت. دختر جوان سوار یک خودروی پی‌کی بود و نمی‌خواست پدرش او را تعقیب کند، اما در نهایت خودروی او با موتورسیکلت پدرش برخورد کرد و باعث مرگ او شد. در جریان بازجویی از دختر جوان او اعتراف کرد که قصد داشته کاری کند که پدرش دست از تعقیب او بردارد. او گفت که با خودرو برخورد کوچکی با موتورسیکلت پدرش داشته است. این اعتراف از یک‌سو و اوضاع و احوالات دیگر پرونده از سوی دیگر باعث شد که در این پرونده کیفرخواست قتل عمدی صادر شود. البته در ادامه اولیای دم دختر جوان را بخشیدند. اما اگر روزی در خیابان سارقی گوشی یا وسایل ما را سرقت یا به نحو دیگری به حقوق ما تعدی کرد عاقلانه‌ترین رفتار چیست؟ باید چه کار کرد که نه حقوق‌مان پایمال شود و نه بابت تعقیب سارق به دردسر بیفتیم؟ در این شرایط رفتار عاقلانه این است که در حد متعارف به تعقیب سارق بپردازیم. با پلیس تماس بگیریم و درخواست کمک کنیم. شماره پلاک خودرو یا موتورسیکلت سارق را به‌خاطر بسپاریم و در حد امکان با احتیاط به تعقیب او بپردازیم و از دیگران نیز کمک بخواهیم. اما انجام رفتار مخاطره آمیز به هیچ وجه توصیه نمی‌شود؛ چرا که ممکن است مشکلات پیش‌بینی نشده‌ای به‌وجود بیاید و گرفتار شویم. علاوه بر اینکه ممکن است ناخواسته باعث آسیب دیدن سارق شویم، در سوی دیگر ماجرا ممکن است سارق نیز به ما آسیب بزند. پس در چنین مواقعی باید رفتارمان توأم با احتیاط و عقلانیت باشد.