حادثه 24 - هر زندانی حقوقی دارد که مهم‌ترین آن رعایت سلامت جسمانی و روانی است. اساسا هدف از مجازات زندانی، تنبه و بازپروری اوست تا با خروج از زندان بتواند خود را با شرایط و محیط به نحو درستی تطبیق دهد و با شهروندان همگن شود. اگر یک زندانی در زندان مورد تحقیر و تعدی قرار گیرد، شخصیت و روحیه‌اش به‌گونه‌ای آسیب خواهد دید که شاهد خواهیم بود پس از خروج او از زندان نه تنها اهداف مجازات محقق نشده است بلکه زندانی به موجودی منزوی تبدیل شده است.
در قانون اساسی، قانون آیین دادرسی کیفری، حتی آیین نامه اجرایی سازمان زندانها و قانون مجازات اسلامی تاکید و تصریح شده است که حقوق زندانی رعایت شود. به طور کلی در زندان دو نوع زندانی وجود دارد، یک گروه زندانیان متهم هستند که جرمشان ثابت نشده و گروه دیگر افرادی هستند که در دادگاه به جرمشان رسیدگی و حکم نهایی در موردشان صادر شده و مجازات آنها مشخص است. اگر فرد متهم است، اصل برائت ایجاب می‌کند که برخورد مناسبی با او صورت گیرد چون تا آن زمان مشخص نشده که او گناهکار است یا بی‌گناه. بنابراین فردی که جرمش اثبات نشده است نباید مورد برخورد بد و تند قرار گیرد و باید مانند سایر افراد با او برخورد شود. سایر افراد نیز محکوم شده‌اند و حکم نهایی در موردشان صادر شده است. مجازات این افراد از طریق دادگاه و مراجع صالح قانونی معین شده و در حال تحمل مجازات هستند. بنابراین رفتار غیرمتعارف، برخورد فیزیکی یا روحی با تمام این افراد از منظر اخلاق، اخلاق اسلامی، قانون، عرف و از هیچ منظر دیگری قابلیت توجیه ندارد. در سال‌های اخیر قول‌هایی در رابطه با رعایت حقوق زندانیان داده شده است اما این موضوع چندان جدی گرفته نشده. به چند دلیل این امر آن چنان که باید و شاید اجرا نشده است و متاسفانه رفتار مناسبی در زندان با زندانیان صورت نمی‌گیرد؛ مهم‌ترین این دلایل، تعداد زیاد زندانیان است که به‌رغم قانون تبدیل و جایگزین مجازات حبس به مجازات‌های دیگر، همچنان آمار بسیار بالایی از مجازات حبس در احکام وجود دارد. همچنین امکانات و بودجه کافی، متناسب با تعداد زیاد زندانیان، در اختیار سازمان زندانها قرار داه نشده است، مسئولان زندانها بارها اشاره کرده‌اند که امکانات کافی ندارند. در مجموع این یک مساله غامض است و طی سالیان طولانی و گویی برخوردهای نامناسب با زندانیان جاافتاده است. بر اساس گزارش‌هایی که ارسال شده یا مواردی که زندانیان عنوان کرده‌اند در اغلب زندانها این قبیل رفتارها با زندانیان صورت گرفته که به هیچ وجه قابل توجیه نیست.
آقای محسنی اژه‌ای در شروع ریاست قوه قضائیه به زندانها سر زده‌اند و حتی بندهای امنیتی نیز رفتند و توصیه‌هایی داشتند که نشان می‌دهد این موضوعات را جدی گرفته‌اند. به نظر می‌رسد این نگاه باید در زندان تغییر کند و این مسیر نیازمند زمان و اقدامات اساسی است اما هرچه سریع‌تر با دستوری از سوی ایشان این مساله باید مورد توجه قرار گیرد. نیاز است کمیته یا تشکیلاتی ایجاد شود تا بر نحوه رفتار ماموران با زندانیان نظارت کنند و تخلفات را گزارش و مورد برخورد قرار دهند و رفتارهای درست را نیز تشویق کنند. باید امکانات بیشتری به زندانها داده شود.
مساله بعدی همچنین مساله طبقه‌بندی زندانیان است، فرد تحصیلکرده‌ای که سابقه کیفری ندارد با یک مجرم بالفطره نباید در یک مکان نگهداری شوند. زمانی بحث بود که سازمان زندانها زیر نظر قوه مجریه قرار بگیرد و بر سر آن اختلاف نظر وجود داشت. اما به هرحال یک نهاد مستقل باید زیر نظر آقای اژه‌ای بر این موضوع نظارت کند. اگر از همین امروز این امر پیگیری شود شاید به تدریج این نوع نگاه‌ها، رفتارها و برخوردها تعدیل شوند و اوضاع در زندانها رو به بهبودی رود.