حادثه 24 - نزاع به عوامل مختلفی همچون ویژگی‌های روانی، فردی، فرهنگی، اجتماعی و محیطی وابسته است و در سال‌های گذشته عامل دیگری به نام فشار اقتصادی موجب شد تا تاب‌آوری افراد کاهش پیدا کند. با وجود تمام این عوامل، آمارهای2 سال اخیر نشان از این واقعیت دارد که حضور پررنگ کرونا بر کاهش آمار نزاع تأثیر داشته و نیم نگاهی به جدیدترین آمار منتشر شده از سوی سازمان پزشکی قانونی تهران نیز صحت این ادعا را تأیید می‌کند.
براساس اعلام اداره کل پزشکی قانونی استان تهران، در 8 ماهه اول سال‌جاری 66هزار و ۴۸۹ نفر به‌دلیل آسیب‌های ناشی از نزاع به مراکز پزشکی قانونی استان تهران مراجعه کرده‌اند که این تعداد در مقایسه با مدت مشابه سال ۹۹ که تعداد مراجعین به‌دلیل نزاع به مراکز پزشکی قانونی ۶۶ هزار و۲۹۰نفر اعلام شده بود، 3 دهم درصد کاهش را نشان می‌دهد؛ همچنین از کل مراجعان به‌دلیل آسیب‌های ناشی از نزاع در 8 ماهه اول سال‌جاری، ۴۲هزار و۱۳۰نفر مرد و ۲۴هزار و ۳۵۹نفر زن بوده‌اند. این کاهش آمار در سال گذشته نیز مشاهده شده بود چرا که مقایسه آمار سال 99 و 98نیز از کاهش 4.8درصدی تعداد مراجعات به مراکز پزشکی قانونی خبر داده بود. هر چند این آمار تنها به میزان مراجعات به پزشکی قانونی محدود می‌شود و نزاع‌هایی که در مسیر تشکیل پرونده قضایی قرار نگرفته‌اند در این آمار جایی ندارند، اما باز هم این آمار را می‌توان به‌عنوان یک سند مورد تحلیل قرار داد. دلیل کاهش آمار ثبت شده نزاع خیابانی در دوره کرونا و همچنین بررسی دلیل رشد نزاع در میان ساکنان جامعه شهری، موضوعی است که برای بررسی آن با اردشیر گراوند، جامعه‌شناس گفت‌وگو کرده‌ایم.
جدیدترین آمار پزشکی قانونی در رابطه با نزاع، این نکته را گوشزد می‌کند که این آمار به میزان اندکی کاهش یافته است. با توجه به اینکه در سال گذشته نیز شاهد کاهش آمار مراجعات به پزشکی قانونی به‌دلیل نزاع بودیم، این سؤال ایجاد می‌شود که آیا کرونا موجب روند نزولی نزاع شده است؟
واقعیت این است که بخش عمده نزاع‌های خیابانی به‌دلیل تعامل افراد با یکدیگر بود. هم‌اکنون با توجه به حضور کرونا این تعاملات کاهش یافته است؛ بنابراین دور از منطق نیست که کرونا را به‌عنوان عامل اثرگذار بر کاهش اندک نزاع‌ها معرفی کنیم.
همچنین تعطیلی مشاغل، بازارها، پاساژها و کاسته‌شدن میزان تعاملات مردم نیز می‌تواند از دیگر عوامل کاهش درگیری‌ها باشد؛ برای مثال اغلب نزاع‌های شهری بر سر جای پارکینگ و مسائلی از این دست است یا اغلب منازعات در محل‌های تفریحی رخ می‌دهد؛ بنابراین با وجود محدودیت‌های تردد، این انتظار وجود داشت که شاهد کاهش بیشتر در آمار نزاع و درگیری‌ها باشیم.
البته درصد کاهش آمار مراجعات به‌دلیل نزاع بسیار اندک است، آیا این میزان کم را می‌توان مبنای تحلیل قرار داد؟
اتفاقاتی مانند قتل، نزاع، خودکشی و... به شکل سینوسی رفتار می‌کنند و با تکیه بر بررسی در یک بازه زمانی کوتاه نمی‌توان به یک تحلیل درست رسید؛ به‌عنوان مثال اتفاقی مانند طلاق یک اتفاق بنیادی است و آثارش در بازه زمانی کوتاه قابل رویت است، اما نزاع از آن دسته مسائل اجتماعی است که به واسطه تغییر اندک در شاخص‌ها، قابل قضاوت نیست؛ بنابراین برای رسیدن به تحلیل درست براساس آمارهای نزاع باید این آمارها را در یک روند طولانی‌مدت 10یا 20سال مورد بررسی قرار داد و استناد کرد.
اگر بخواهیم نگاه کلی‌تری به موضوع داشته باشیم، باید بگوییم که چه عواملی بر بروز نزاع‌ها مؤثر هستند؟
بخش عمده اتفاقاتی که به نزاع ختم می‌شوند به‌دلیل غیرقابل پیش‌بینی بودن رفتار طرفین است که بخشی از این روند نیز مربوط به این است که افراد جامعه با تفاوت‌های فرهنگی در کنار هم زندگی می‌کنند و در مقاطع مختلف، توان همراهی به‌دلیل این تفاوت فرهنگی‌ها وجود ندارد. چنین مسائلی موجب می‌شود تا در موضوعات مختلف افراد به جای تعامل با یکدیگر، با هم درگیر شوند.
در این میان نباید فراموش کرد که برخی از اینگونه رفتارها ریشه در مسائل اقتصادی دارند و بسیاری از مردم به ناچار به دلیل نامطلوب بودن وضعیت معاش، این رفتارها را از خود بروز می‌دهند.
آیا تاب‌آوری مردم کاهش یافته است که در آمار نزاع شاهد کاهش محسوسی نیستیم؟
یکسری عناصر در هر جامعه‌ای وجود دارند که بر تاب‌آوری مردم اثر می‌گذارند، آرامش در وضعیت اقتصادی و اجتماعی می‌تواند شرایطی را مهیا کند که افراد با تحمل بیشتری نسبت به هم واکنش نشان دهند، از سوی دیگر اطمینان خاطر مردم به حضور مرجع بیرونی برای حل و فصل مشکلات نیز به‌عنوان عامل مؤثر در افزایش تاب‌آوری عمل می‌کند.
از آنجایی که شهرهای بزرگ ما به محلی برای تلاقی فرهنگ‌های مختلف و اقوام مهاجر تبدیل شده‌اند، باید به موضوع آموزش با دقت بیشتری توجه کرد چرا که این آموزش می‌تواند تعامل افراد را در مسیری درست قرار دهد و مانع بروز درگیری و نزاع شود. متأسفانه در جامعه ما به این موضوع چندان توجه نشده است و به همین دلیل شاهد هستیم که با کمترین تنش، افراد به یکدیگر پرخاش می‌کنند. اگر افراد به راه‌های عادی و منطقی برای رفع و رجوع مشکلاتشان دست پیدا کنند، بدون شک این آمار به شکل محسوسی کاهش خواهد یافت.
نیم نگاهی به آمار نزاع در بهار سال گذشته این نکته را گوشزد می‌کند که آمار نزاع در شهرهای بزرگی مانند تهران بیش از سایر شهرها بود. به‌نظر شما دلیل بالابودن این آمار در شهرهای بزرگ چیست؟
این شهرها، مهاجرپذیر هستند و از جوامع مختلف به این شهرها وارد می‌شوند؛ به‌عنوان مثال در شهر تهران شاهد هستیم که از شهرهای مختلف با سطح فرهنگی متفاوت در این شهر حضور دارند؛ بنابراین رسیدن به یک زبان مشترک برای پرهیز از خشونت سخت‌تر است و به همین دلیل بالابودن آمار نزاع در شهرهای بزرگ دور از انتظار نیست.
آخرین اخبار «حوادث تهران» را در صفحه حوادث تهران حادثه 24 بخوانید.