حادثه 24 - ندامتگاه زنان استان تهران چندسالی است که به طور متمرکز میزبان زنان بزهکاری است که به دلایل مختلف پشت میله‌ها افتاده‌اند؛ متأسفانه از قتل گرفته تا سرقت و کلاهبرداری و حتی حمل مواد مخدر را در جمع آنان می‌بینید! گذری بر این ندامتگاه که اتفاقا با سرکشی رئیس سازمان زندان‌ها نیز همراه است، حکایت از اتفاقات جالبی در این مرکز دارد که بسیار از فضای خشک و عبوس متصور از مراکز نگهداری زندانیان به دور است.
اکثر زنان در این ندامتگاه روزشان را بی‌برنامه نمی‌گذرانند. سرشان به کار گرم است؛ نه همگی، اما عمدتا برای گذران وقت و البته تأمین خود چه در دوره حبس و چه بعد از آن، دست به هنر شده‌اند.
«ندامتگاه زنان» استان تهران چندسالی است که به طور متمرکز میزبان زنان بزهکاری است که به دلایل مختلف پشت میله‌ها افتاده‌اند؛ متأسفانه از قتل گرفته تا سرقت و کلاهبرداری و حتی حمل مواد مخدر را در جمع آنان می‌بینید! گذری بر این ندامتگاه که اتفاقا با سرکشی رئیس سازمان زندان‌ها نیز همراه است، حکایت از اتفاقات جالبی در این مرکز دارد که بسیار از فضای خشک و عبوس متصور از مراکز نگهداری زندانیان به دور است.
ندامتگاه زنان، از اصلاح تا اشتغال
«ندامتگاه زنان» در جایی مستقر است که خود را از همهمه شلوغی شهر‌ها و زندان‌های محبوس در بافت شهری به دور می‌بیند و شاید برهمین اساس و البته به دلیل فضای زیادی که در اختیار دارد بتواند بهتر اقدامات اصلاحی تا اشتغال برای مددجویان را عملیاتی سازد.
به محض گذر از درب اول یعنی همان پوسته بیرونی و اداری زندان، این درختان اکالیپتوس است که دیده می‌شوند و حس زندگی را به مراجعان می‌دهد. کمی آن طرف‌تر چندین ساختمان همانند دو طرف یک خیابان سوت‌وکور خودنمایی می‌کند؛ جلوتر که می‌رویم یک طرف اندرزگاه‌هاست و طرف دیگر بهداری و پذیرش (قرنطینه).
اینجا را (قرنطینه) برای ورودی‌های جدید و یا از مرخصی برگشت‌داده‌ها گذاشته‌اند. بر سردر اتاق‌ها می‌توان «مرخصی»، «جدید الورود»، «عودت از ناجا»، «رأی کارها»، «تحت نظر» و ... حک شده است.
سابقه‌ای که در زندان حسابی به کار می‌آید
به همراه رئیس سازمان زندان‌ها جهت بازدید و سرکشی وارد ندامتگاه می‌شویم. مددجویان با دیدن رئیس سازمان از زمان و یا شرایط عفو‌های موردی جدید می‌پرسند. مددجویان بخش پذیرش عمدتا مشکلات قضایی دارند و از پیگیری‌ها گله‌مندند. این همان چیزی است که غلامعلی محمدی سال‌هاست با آن آشناست و شاید همین سبقه طولانی قضایی اوست که راحت‌تر به مددجویان مشورت و دستور بر پیگیری آنان می‌دهد. حتی در بخش پذیرش خود پشت کامپیوتر می‌نشیند و نحوه ثبت اطلاعات را بازبینی می‌کند.
از اینجا که بگذریم وارد بهداری می‌شویم که نشان از ویزیت روزانه نزدیک به ۸۰ الی ۱۰۰ نفر دارد که با توجه به بانوان مددجو، سرانه ویزیت و هزینه‌کرد آن بیشتر است؛ اتفاقی که می‌توان در گفتگوی مسئولان بهداری و ریاست سازمان زندان‌ها نیز شنید.
۹:۳۰ به وقت ندامتگاه زنان
صفحه نمایش «۹:۳۰» زمانی است که روی ساعت یکی از سالن‌های عمومی که اندرزگاه‌ها باشد، نشسته است. کم‌کم بازدید و به‌عبارت بهتر «سرکشی» از بند‌ها شروع می‌شود؛ محوطه‌ای با هشت اندرزگاه و البته سالن‌های متعدد که روز‌های خوب اشتغال در این ندامتگاه را مورد اشاره می‌نهد.
بازدید از سالن‌های اسکان از ابتدا در دستورکار است. محمدی از جرم تک‌تک مددجویان حاضر می‌پرسد. از مسئول قضایی همراه، توضیحات بیشتر می‌خواهد و همانجا تأکید بر حل آنان دارد.
یک روز در میان مددجویان ندامتگاه زنان؛ در ندامتگاه زنان چه خبر است؟ / همراه با آقای رئیس در یک ندامتگاه خاص!
چاره کار این مشکل زندان با مددکاران قضایی حل می‌شود
محمدی در گفت‌وگو با مددجویان و در پاسخ به برخی مشکلات ازجمله تأخیر در ابلاغ اوراق قضایی می‌گوید: برای حل چنین مشکلاتی در کنار مددکاران اجتماعی قطعا باید به مددکار قضایی اهتمام ورزید همچنانکه کمیت و کیفیت این دسته از مددکاران را تقویت خواهیم کرد. این روند برعهده ماست و دراین راستا نیز تربیت ایشان را با همکاری دانشگاه‌ها در دستور کار گذاشته‌ایم.
وی همچنین اشاره دارد به اینکه در مورد رد مال، سیستم الکترونیکی نه‌فقط مبلغ آن بلکه باید جزئیات دقیقی از کیفیت اموال محکومان را ارائه دهد و این مسأله باید اصلاح شود.
به گفته محمدی امروز باید استفاده بهینه‌ای از سیستم‌های الکترونیکی در زندانبانی داشت. تأکید دارد که می‌توان بوسیله آن مقدمات ملاقات‌های الکترونیک را فراهم ساخت تا باتوجه به اصل شخصی بودن مجازات، خانواده زندانیان محتمل مجازات نشوند. باید ملاقات زندانی و خانواده‌اش بهبود یابد که آئین‌نامه اجرایی آن نیز بزودی با دفاتر خدمات الکترونیک قضایی عملیاتی می‌شود.
مسابقات ورزشی که جایش خالی به نظر می‌رسد
باشگاه ورزشی در روز کاری و از ساعات صبح حسابی شلوغ است. تور والیبالی نسبتا بی‌رمق که وسط زمین فوتبال برقرار است و بدون اینکه کسی در آن توپ‌به‌دست باشد، شاهد چند میز شطرنج است که برخی مددجویان حسابی با آن سرگرم هستند. یکی دو میز پینگ‌پنگ نیز تعبیه شده که البته درقبال این همه جمعیت مددجو زیادی کم است!
پس از گفتگو‌های محمدی با مربیان باشگاه، او تأکید دارد که نسبت به برگزاری مسابقات ورزشی بیشتر اقدام کنند تا روحیه نشاط، شادابی و سرزندگی میان آنان ارتقا پیدا کند.
علاقه بانوان زندانی به کدام کتاب‌هاست؟ شاید رمان و شاید هم حقوق!
کتابخانه و بریز و بپاش‌های هنری که در بخش فرهنگی دیده می‌شود، جالب‌توجه است. کتابخانه جمع‌جوری دارد که به نظر مدام به روز می‌شود؛ از این بابت که در قفسه‌ها هم می‌توان «جنایات و مکافات» را دید و هم «غرور و تعصب» را و در عین حال کتاب‌هایی که زیادی ثقیل‌اند.
کتابدار ندامتگاه در پاسخ به این موضوع و نوع علاقه زندانیان به آثار می‌گوید: استقبال خوبی از کتابخانه می‌شود. عمدتا هم رمان، کتب روانشناسی و البته کتب حقوقی مورد علاقه آنان است که احتمالا ریشه در فهم و حل مشکلات قضایی‌شان دارد. به گفته خانم کتابدار همه مددجویان دارای کارت کتابخانه هستند.
رئیس سازمان زندان‌ها درحالی که کتب را ورق می‌زند و عناوین را جستجو می‌کند، از انتخاب کتاب براساس اصل اصلاح و تربیت و نیاز مددجو و همچنین افزایش سرگرمی آنان می‌گوید.
یک روز در میان مددجویان ندامتگاه زنان؛ در ندامتگاه زنان چه خبر است؟ / همراه با آقای رئیس در یک ندامتگاه خاص!
بوتیک بالاشهری در دل زندان پایین‌شهری
از سالن آمفی‌تئاتر رد می‌شویم؛ قبل از ورود به بخش اشتغال و کارگاه‌ها اتاقی با سردر «بوتیک» جلب توجه می‌کند که زرق و برق خاصی دارد و مثل مغازه‌ای می‌ماند که در دل پاساژی قد علم کرده است.
محمدی از استقبال بانوان از البسه و اقلام حاضر می‌پرسد و توصیه دارد با توجه به جنس و روحیه مددجویان، کالا‌هایی بیاورند که مورد علاقه‌شان باشد و از آن نیز استقبال شود.
او همچنین با حضور در آشپزخانه زندان و توصیه‌های جدی مبنی بر رعایت برنامه غذایی مددجویان طبق آئین‌نامه و دستورالعمل‌های قانونی، سری هم به دیگ‌های صنعتی غذا‌های درحال پخت می‌زند و تمیزی و کیفیت امکانات موجود را بازرسی می‌کند. با برخی زنان مددجو که در آشپزخانه مشغولند، گپی می‌زند و از مشکلات قضایی‌شان می‌پرسد.
ویترینی خوش‌آب و رنگ از هنر دست مددجویان زن
کارگاه اشتغال و صنایع دستی حال و هوای دیگری دارد. از همان ابتدا نمایشگاهی از تولیدات دست مددجویان برپاست که حسابی حال مخاطبش را عوض می‌کند. درواقع به مثابه سفره‌ای می‌ماند که کاردستی‌های خوش‌سیمایی از آثار هنرمندان کاربلد از چرم‌دوزی تا منبت، معرق‌کاری، عروسک‌سازی و ... را به نمایش گذاشته است.
این نمایشگاه ویترین هنر دست بانوان مددجوی ندامتگاه محسوب می‌شود که بنابر اعلام مدیران زندان همین اشتغال بالغ بر ۷۰ درصد از محکومین را به خودش سرگرم و مشغول کرده است.
وارد کارگاه‌ها که می‌شویم رئیس سازمان زندان‌ها از موانع اشتغال مددجویان سوال می‌کند و یکی از مربیان کارگاه‌ها تأکید دارد که بازار وجود دارد، اما برای تولید این آثار بعضا نیاز به ابزار‌هایی دارند که وجودش در زندان غیرمجاز است.
به گفته محمدی در زندان‌ها و در امر اشتغال محدودیتی بر تولید نیست بلکه فعلا باید روی بازاریابی و فروش برنامه جدی‌تری داشت که این را از طریق بنیاد تعاون زندانیان به سرانجام خواهند رساند. اشتغال مولد و نشسته از دیگر اشارات اوست همچنانکه می‌گوید طی هفته دیگر نشستی را با حضور خیرین و کارآفرینان خواهیم داشت تا استفاده از ظرفیت حداکثری اشتغال در زندان‌ها را به پیش ببریم.
حفظ حقوق و کرامت مددجویان را به‌همراه توسعه اشتغال آنان جدی بگیرید
نزدیک به ۱۵۰ نفر در کارگاه‌های مختلف مشغول کارند از چرم‌دوزی گرفته تا قلاب‌بافی، معرق‌کاری، عروسک‌سازی، اسباب‌بازی و ... بویژه کارگاه بزرگ خیاطی که به نظر حسابی برای آن فکر شده است. رئیس سازمان زندان‌ها از چنین شرایطی کسب رضایت دارد، اما همچنان از بازار کار و درآمد حاصله از آن برای دوران بعد از خروجشان کسب اطلاع می‌کند.
چنین محیطی موکد بسترسازی برای اشتغال مددجویان است و البته بنابر کسب اطلاع رئیس سازمان از مددجویان، ابتدا این علاقه‌مندی و آشنایی اولیه با حرفه‌های موجود است که هرکدام را به سمت مهارتی سوق داده است.
کارگاه قالیبافی از مکان‌های قابل تأمل دیگری است که با حدود ۳۰ دار قالی، طیفی از زنان را مشغول خود ساخته و به گفته مربی این بخش، چیزی حدود یک ماه و نیم زمان می‌برد تا افراد آموزش کامل را برای آن ببینند.
غلامعلی محمدی تذکر می‌دهد که از ظرفیت بالقوه در چنین ندامتگاه‌هایی، استفاده حداکثری را برای اشتغال مددجویان ببرید تا پس از آزادی دیگر شاهد بازگشت مجدد آنان به زندان نباشیم چرا که این یکی از اهداف امر اصلاح و تربیت زندان‌ها محسوب می‌شود.
یک روز در میان مددجویان ندامتگاه زنان؛ در ندامتگاه زنان چه خبر است؟ / همراه با آقای رئیس در یک ندامتگاه خاص!
ندامتگاه زندان از نظر اشتغال کمبود نیروی انسانی ندارد، اما جهت توسعه اشتغال حداکثری آن، درخواست تجهیزات دارند که مورد دستور رئیس سازمان زندان‌ها نیز قرار می‌گیرد.
محمدی در حین بازدید از بخش‌های مختلف بار‌ها حفظ کرامت و حقوق زنان مددجو را متذکر می‌شود به نحوی که ضمن پیگیری تأسیسات قانونی لازم برای حل مشکلات قضایی آنان، مدیران زندان را متوجه تدارک امکانات و رفاهیاتی متناسب با وضعیت آنان می‌سازد.
سرکشی از بخش‌های مختلف ندامتگاه زنان چندساعتی ادامه دارد؛ بازدیدی چهره به چهره که به حتم موجب اتفاقات خوبی از حیث آشنایی و حل مشکلات چنین مکان‌هایی نیز خواهد شد.
ناگفته نماند باوجود تدارک هر امکاناتی، اما مهم فرآیند اصلاح و تربیتی است که باید در کنار تسهیل در آئین دادرسی‌های قضایی، شرایط تأمین آن را در دوران مراقب پس از خروج محقق کرد.
در پایان این بازدید رئیس سازمان زندان‌ها نشست صمیمی را با حضور کارکنان و قضات ناظر زندان برگزار کرد و ضمن استماع اظهارنظرات آنان، توصیه‌هایی را نیز در جهت خطیر بودن مسئولیتشان و توجه ویژه به اطفال و نوجوانان و نسوان بدلیل سن، عواطف و روحیات این قشر از مددجویان و نیز تدارک برنامه‌های فرهنگی تأثیرگذار برای آنان متذکر شد.
آخرین اخبار اجتماعی را در صفحه اخبار اجتماعی حادثه 24 بخوانید.