حادثه 24 - هر سال با شروع فصل سرما و استفاده از وسایل گازسوز و گرمایشی، احتمال حوادث ناشی از گازگرفتگی بیشتر می‌شود و تعداد زیادی از هموطنان جان خود را در اثر مسمومیت با منوکسیدکربن از دست می‌دهند؛ آمارهای هر سال سازمان پزشکی‌قانونی از قربانیان گازگرفتگی بر این موضوع صحه می‌گذارد.
به همین منظور و با توجه به فصل سرما خانواده‌ها باید با روش‌های استفاده صحیح از وسایل گازی و علایم شایع گازگرفتگی آشنا باشند و در صورت مشاهده این علایم، اقدامات اولیه را انجام دهند. بهتر است برای اینکه دچار این اتفاق تلخ در خانه‌های خود نشویم، توصیه‌های زیر را جدی بگیریم.
علل اصلی انتشار گاز مونوکسیدکربن:
بیش از ۸۰درصد حوادث گازگرفتگی و مرگ خاموش به دلیل مشکلات اساسی موجود در دودکش ساختمان یا دودکش وسیله حرارتی و سپس عدم‌ورود هوای تازه یا تهویه هواست.
مهم‌ترین علل انتشار گاز مونوکسیدکربن عبارتند از:
دودکش‌های ناسالم و ناایمن و فاقد کارکرد صحیح یا فاقد مکش مناسب
جدا شدن زانویی دودکش از دیوار یا وسیله حرارتی یا جدا شدن لوله‌های دودکش
استفاده از لوله‌های خرطومی، قابل‌انعطاف یا آکاردئـونی به‌عنوان دودکش
دودکش‌های فاقد کلاهکH سالم
طول افقی زیاد دودکش
مسدود شدن دودکش با نخاله ساختمان یا لانه پرندگان
دودکش‌های رهاشده در فاصله درز انقطاع بین ساختمان‌ها
دودکش‌های بیرون‌زده از پنجره‌ها و دیوارهای ساختمان‌ها بدون امتداد تا بالاتر از پشت‌بام و فاقد عایق
جلوگیری از ورود هوای تازه به محل نصب وسیله حرارتی با بستن دریچه‌های تامین هوا یا روزنه‌های ورود هوای تازه
استفاده از بخاری بدون اتصال دودکش آن یا قرار دادن دودکش در ظرف آب
استفاده از اجاق خوراک‌پزی، پیک‌نیک یا زغال برای گرم کردن فضای بسته و کوچک (خانه، اتاق، حمام، کانکس، چادر مسافرتی یا خودرو)
استفاده از وسایل حرارتی فرسوده و قدیمی یا فاقد استاندارد
اتصال هود به دودکش یا دودکش مشترک برای دو وسیله حرارتی
عدم انجام نصب و سرویس وسیله حرارتی توسط سرویس‌کاران مجاز
اقدامات ایمنی:
برای نصب وسایل گازسوز از کارشناسان فنی استفاده کنید.
وسایل گازسوز را در مسیر کوران هوا و جریان باد قرار ندهید.
از شلنگ گاز استاندارد برای وسایل گازسوز استفاده کنید که دارای طول استاندارد باشد، نباید خیلی بلند یا کوتاه باشد. حداکثر طول شلنگ گاز برای وسایل گازسوز ۱۲۰سانتی‌متر است.
قبل از روشن کردن و استفاده از وسایل گازسوز به‌وسیله کف صابون از عدم نشتی گاز در اتصالات و محل بست‌ها اطمینان حاصل کنید و به‌هیچ‌وجه از کبریت یا هرگونه شعله دیگری برای این منظور استفاده نکنید.
برای اتصال شیلنگ به‌وسیله گازسوز از بست فلزی استاندارد استفاده کنید.
هرگز شیلنگ گاز را از زیر فرش و غیره عبور ندهید، چون به آن آسیب وارد می‌شود و موجب نشت گاز و انفجار می‌شود.
هنگام روشن‌کردن وسیله گازسوز ابتدا کبریت را روشن و سپس شیر گاز را بازکنید.
هر وسیله گازسوز در منزل باید دارای یک دودکش استاندارد و مجزا و مجهز به کلاهک باشد، همواره محل اتصال دودکش به وسایل گازسوز را بررسی و از استحکام و ثبات آنها اطمینان حاصل کنید.
از دودکش‌های آجری به‌واسطه داشتن درز و احتمال نشت گاز منواکسیدکربن استفاده نکنید.
هر سال قبل از استفاده از بخاری از باز بودن مسیر دودکش‌ها و سالم بودن کلاهک‌ها مطمئن شوید.
از نصب آبگرمکن و بخاری گازی در مکان‌هایی که در آن هوا جریان ندارد، خودداری کنید.
روی دودکش‌ها در پشت‌بام کلاهک استاندارد H نصب کنید.
به هیچ عنوان خروجی دودکش در کنار کولر یا زیر پنجره نباشد، چراکه گازهای سمی وارد فضای خانه می‌شود.
از دستگاه‌های گازسوزی که نیاز به دودکش ندارند، استفاده نکنید. این دستگاه‌ها صرفا مخصوص اماکن عمومی هستند که تردد در آن اماکن صورت می‌گیرد. این دستگاه‌ها باید در محلی نصب شود که امکان تهویه به‌صورت طبیعی یا مکانیکی وجود داشته باشد.
از نصب هرگونه وسایل گرمایشی گازی، نفتی، برقی و آبگرمکن (حتی با وجود دودکش) در حمام خودداری کنید.
از قرار دادن انتهای لوله بخاری در ظرف آب خودداری کنید که این عمل موجب عدم‌خروج دود و گازهای سمی شده و مرگ‌آفرین خواهد بود، لوله دودکش باید به‌طور کامل به خارج از خانه و در هوای آزاد هدایت شود تا دود حاصل از احتراق وسیله گازسوز را به‌کلی از محل دور کنید.
در صورت امکان در محل سکونت از سیستم‌های آشکارساز و هشداردهنده نشت گاز مونواکسیدکربن که دارای «تاییدیه یا نشان استاندارد» هستند، استفاده کنید.
در فصل سرما از پوشاندن تمام درزهای در و پنجره‌ها و دریچه‌های تامین هوای تازه، به بهانه گرم‌ترشدن خانه خودداری کنید و هرگاه در زمان روشن بودن و استفاده از وسایل گازسوز (بخاری، آبگرمکن، شومینه، پکیج، اجاق‌گاز و حتی موتورخانه مرکزی) احساس سنگینی هوا و سردرد و سرگیجه کردید سریعا در یا پنجره‌ها را بازکنید، از محیط خارج شوید و در صورت لزوم با اورژانس تماس بگیرید. پس از تعویض هوا به بررسی و چک وسایل گازسوز و سیستم گاز منزل اقدام کنید.
دریچه‌های کولر را در فصول سرد سال ببندید این دریچه‌ها منبع تامین هوا هنگام استفاده از بخاری نیستند، به علت قطر و ارتفاع بالاتر نسبت به دودکش‌های ناایمن، مکش قوی دارند و چنانچه منافذ ورود هوا به خانه بسته باشد، می‌تواند عملکرد دودکش‌ها را مختل کرده و باعث «پدیده مرگبار مکش معکوس دودکش‌ها» و سرد ماندن لوله بخاری شود.
پس از جمع‌آوری وسایل گازسوز علاوه بر اطمینان از بسته بودن شیرهای گاز خروجی، حتما شیرها را با درپوش مسدود کنید.