حادثه 24 - یکی از علاقه مندی های استاد شجریان خودرو بود. هرچند او بیشتر با یک پرادو دیده می شد اما یکی از خاص ترین خودروهایش یکی از 60 مرسدس بنز لوکسی بود که سال 1350 در جریان جشن های 2500 ساله شاهنشاهی برای مهمانان خریداری شده و متعلق به پادشاه اتیوپی بود.
سال 1350، مصادف با جشن‌های 2500 ساله ایران، تیم هماهنگ کننده جشن‌ها به دستور مستقیم محمدرضا پهلوی اقدام به خرید 60 دستگاه مرسدس بنز W109 کرد.
این مرسدس بنز‌ها برای مهمان‌های دعوت شده به مراسم و جا‌به‌جایی آن‌ها در نظر گرفته شده بود و به وسیله بانک تجارت شعبه بین‌الملی وارد ایران شده بود.
یکی از این مرسدس‌ها نیز برای پادشاه حبشه(اتیوپی کنونی) در نظر گرفته شده بود. «هالیه سلاسی» پادشاه اتیوپی تنها پادشاه دعوت شده به این مراسم بود که با خودروی در نظر گرفته شده برای او، سفر خود را از تهران به سمت شیراز آغاز کرد.
هالیه سلاسی به همراه دو خودروی محافظ که پیکان‌هایی سفید رنگ بودند، تهران را به سمت شیراز ترک کرد.
هالیه سلاسی هدف خود از پیمودن تهران تا شیراز را با خودروی تشریفات خود، بازدید از منطقه‌های توریستی ایران و دیدن شهر‌هایی که بین تهران و شیراز هستند و لذت بردن از سواری مرسدس بنزW109، عنوان کرده بود.
این خودرو پس از پایان جشن‌های 2500 ساله به گاراژ سلطنتی بازگرداننده شد و با وقوع انقلاب ، از سوی بانک ملت مصادره شد و پس از آن توسط بنیاد در مزایده قرار گرفت.
داستان این خودرو پس از انقلاب
سپس آقای «حمید کوشانفرنیا» که از پیشکسوتان ورزش اتومبیل‌رانی است، این مرسدس بنز را خریداری کرد و آن را مورد بازسازی و مرمت قرار داد. پس بازسازی‌های انجام شده توسط آقای کوشانفرنیا این خودرو توسط «محمدرضا شجریان» خریداری شد و برای 10 سال توسط استاد شجریان مورد استفاده قرار گرفت و سپس به شهر جهرم رفت تا مالک جدیدی از آن استفاده کند. پس از آن این خودرو از سوی آقای هانی اسعدی که خود یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌داران خودروی کلاسیک در ایران است، خریداری می‌شود.
مرسدس بنز W109 از انتقال به مشهد توسط آقای اسعدی مورد بازسازی اساسی قرار می‌گیرد و پس از آن به پیام توسل که خود استادی ماهر در زمینه خودرو است، انتقال می‌یابد.
این مرسدس در آخر توسط دکتر علی اصغر مربی، رییس کمیته کلاسیک استان یزد خریداری شد و در بهترین شرایط از آن نگهداری می‌شود. اکنون فرصتی پیش آمد که با این خودروی ارزشمند در شهر بادگیر‌ها ملاقاتی داشته باشیم.
تاریخچه مرسدس W109
مرسدس بنز W109 در رده اتاق‌های سوپر کلاس این برند محسوب می‌شود که در سپتامبر 1965 تا پاییز 1972 تولید شد. مرسدس بنز، تایپ W109 را در گونه‌های مختلفی از نظر اندازه در طول بدنه و پیشرانه روانه بازار کرد.
SEL280 که مدل پایه مرسدس بنزW109 بود، به عنوان ارزان‌ترین مدل این تایپ روانه بازار شد، اما نمونه‌های 300 آن که تفاوت چشم‌گیری با نمونه پایه داشت، به سیستم تعلیق بادی مجهز شد.
رینگ‌های W109 با اندکی تغییر نسبت به مدلW108 ساخته شد و در ساخت پیشرانه آن نیز از سیستم سوخت‌رسانی انژکتوری استفاده شد.
در آگوست 1965 تایپ T مدل آن که نیز که نسل جدیدی در طراحی مرسدس محسوب می‌شد، عرضه شد که به دلیل افزایش طول بدنه آن با نام Long معرفی شد و با ترکیب نام SE مدلSEL ساخته شد.
W109 اوج تکنولوژی مرسدس بنز به شمار می‌رفت، ترمز‌های دیسکی برای چهار چرخ و پیشرانه‌ای انژکتوری و اصلاح میل فرمان که هنگام تصادف آسیب کم‌تری نسبت مدل قدیمی وارد می‌کرد.
پیشرانه‌های W109 که از تکنولوژی بسیار بالایی برخوردار بود و در ساخت بلوک سیلندر آن از آلومینیوم استفاده شده بود، که قدرتی معادل 170 اسب بخار تولید می‌کرد. تفاوت مهم W109 با نسل قدیمی خود اندازه بدنه آن بود که در دو تیپ با فاصله محوری متفاوت ارائه می‌شد و سیستم تعلیق بادی فقط در مدل‌هایی ارائه می‌شد که از فاصله محور بلند‌تر استفاده می‌کردند.
این پیشرانه 170 اسب‌بخاری در سال 1968 بر مدل‌های 280SL و 300SEL قرار گرفت که مصرف سوختی پایین‌تر نسبت به پیشرانه‌های قبلی داشت.
نسخه ویژه‌ای از W109 که با کد SEL300 6.3 در مارچ 1968 روانه بازار شد. این پیشرانه هشت سیلندر خورجینی که با جعبه دنده خودکار مرسدس‌های 600 ترکیب شده بود، توانایی تولید 250 اسب‌بخار و 500 نیوتن گشتاور را داشت و بیشینه سرعت آن 240 کیلومتر بر ساعت و شتاب صفر تا صد آن 6.5 ثانیه بود.
خودرو مخصوص بازار آمریکا
چراغهای دو‌گانه H1 هالوژنی که پرتو گسترده‌ای داشت، برای بازار آمریکا در نظر گرفته شده بود که از ویژگی‌های جدید W109 به‌شمار می‌رفت.
در پاییز 1969، پیشرانه‌هایSEL300 مورد بازنگری قرار گرفت و به جای پیشرانه شش سیلندر 2.8 لیتری، این بار پیشرانه هشت سیلندر با حجم 3.5 لیتر که قدرتی معادل 200 اسب‌بخار داشت، جایگزین شد.
این پیشرانه که سیستم سوخت‌رسانی انژکتوری ساخت بوش داشت، با نام D-JETORONIC برای نخستین بار روی محصولات هشت سیلندر مرسدس قرار گرفت. این مدل در ابتدا به صورت انحصاری در بازار آمریکا ارائه شد، اما بعدها با نسخه‌ای قوی‌تر جایگزین شد که حجم آن 4.5 لیتر بود.
در نمونه‌های صادراتی که برای بازار آمریکا ساخته شده بودند، رعایت استاندار‌های دست و پا گیر اجباری بود و بر اساس این استاندار‌ها پیشرانه‌های 4.5 لیتری با قدرت 198 اسب‌بخار و جعبه 4 سرعته خودکار تولید شد.
مدل‌های هشت سیلندر با دو جعبه دنده 4 سرعته دستی و خودکار روانه شدند، اما در سال 1969 برای پیشرانه‌های هشت سیلندر از جعبه دنده پنج سرعته خودکار به صورت سفارشی استفاده شد. نمونه‌های سفارش آمریکا، با لقب دوست‌دار محیط زیست شناخته می‌شدند.
مرسدس که برای دریافت مجوز ورود به آمریکا باید از قدرت پیشرانه‌های‌اش می‌کاست، مجبور به تغییر دیگری شد و آن چراغهای جلویی W109 بود که از حالت عمودی یک تکه به حالت دو تایی در آمدند. این چراغ‌ها با نور پردازی جداگانه و تداخل نداشتن در نور پردازی فقط در بازار آمریکا قابل مشاهده بود. از دیگر ویژگی‌های ظاهری W109 سفارش آمریکا دو چراغ با رنگ‌های قرمز و نارنجی در ابتدا و انتهای خودرو است که تشخیص طول خودرو را در شب راحت‌تر می‌کند. سال‌ها بعد چراغهای گرد جلو برای نمونه‌های سفارش اروپا نیز در دسترس قرار گرفت.
طراحی بیرونی و داخلی
از آن جایی که مرسدس پیش روی ما مورد بازسازی‌های بسیار حرفه‌ای قرار گرفته بود و در بهترین شرایط نگهداری داری شده بود، بدنه زیبا و دل‌ربایی داشت. طول بدنه آن و طراحی جعبه‌ای شکل آن بیش از پیش جلب توجه می‌کند. جلو‌پنجره‌ای بسیار بزرگ که با در موتور یکپارچه است، جلب توجه می‌کند. خط‌های به کار رفته در طرح جلو پنچره بر اساس سنت همیشگی مرسدس طرحی ثابت از خود دارد. اندازه بزرگ در موتور و حجم‌های اغراق شده در طراحی آن نوید پیشرانه‌ای تنومند را می‌دهند.
در طراحی نمای کناری نیز با استفاده از خط‌هایی ساده و روان و استفاده از زه‌های با روکش کروم، تداعی کننده حسی آرام بخش از یک خودروی کلاسیک ناب آلمانی است. طراحی بخش عقب خودرو نیز با الهام گرفتن از طرح کلی بدنه طرحی بسیار ساده و باوقار دارد، گویی طراحان W109 علاقه‌ای به طرحی هیجان انگیز و پیچیده نداشته‌اند و تمام سعی خود را بر حفظ سادگی آن به خرج داده‌‌اند، اما مرسدس پیش روی ما افزون بر سادگی بدنه از زیبایی چشم نوازی سود برده است، به گونه‌ای که در روز آزمایش نگاه همه ره‌گذران را به خود جلب می‌کرد.
با ورود به کابین مرسدس با فضایی بسیار لوکس و بزرگ مواجه می‌شود، داشبورد چوبی به همراه فرمان استخوانی و ساعت آنالوگ تعبیه شده در میان پنل نشان‌گر‌ها، حسی نوستالژیک را تداعی می‌کند. سیستم تهویه جداگانه برای سرنشینان ردیف جلو و شیشه‌ها با مکانیزم برقی، از امکانات ویژه این مرسدس بنز محسوب می‌شود که برای سالی که این خودرو تولید شده، کمی دور ذهن است. صندلی‌ها چه در ردیف جلو چه در ردیف عقب بسیار رضایت بخش است و راحتی بالایی حتی در سفر‌های طولانی مدت دارد.
پشت فرمان
با روشن کردن پیشرانه هشت سیلندر مرسدس بنز، صدایی گیرا و خاص از اگزوز‌های دوبل آن خارج می‌شود که گویی پیشرانه یک سوپر اسپرت را روشن کرده‌اید.
پس روشن کردن و تنظیم ارتفاع w109 راهی خیابان‌های یزد می‌شویم تا با این خودروی خاص تجربه رانندگی داشته باشیم. حرکت مرسدس با وقار خاصی توام است، گویی همه چیز برای لذت بردن از این مرسدس مانند روز اول مرتب و مهیا است. با افزایش فشار روی پدال گاز صدایی طنین انداز از پیشرانه و اگزوز به گوش می‌رسد.
مرسدس پیش روی ما با صلابت خاصی به حرکت خود ادامه می‌دهد. عملکرد سیستم تعلیق بسیار نرم و بدون نقص بوده و از پس تمام ناهمواری‌های سطح شهر بر‌می‌آید.
شتاب‌گیری اولیه و ثانویه مرسدس بنز پیش روی ما، به لطف پیشرانه هشت سیلندر و جعبه دنده دستی آن بسیار سریع بود و اعداد قابل قبولی را برای خود ثبت می‌کند.
