حادثه 24 - مشاور پروژه سریال تلویزیونی «پایتخت ۶» به شرح جزئیاتی جالب درباره این مجموعه پرطرفدار پرداخت.
مجموعه «پایتخت» یکی از پربیننده‌ترین و پرمخاطب‌ترین سریال‌های تلویزیون است که اتفاقات روزمره یک خانواده «معمولی» را به تصویر می‌کشد. این خانواده هر بار دچار مشکلات جدیدی می‌شوند که پیگیری آن با فضای طنزی که دارد برای مخاطبان جدی است و تقریبا خانواده‌ها در شب‌های نوروز هرجا که باشند خود را به تماشای این سریال می‌رسانند.
امسال هم طبق نظرسنجی‌های صورت گرفته همچنان این سریال پربیننده‌ترین سریال بوده است. اما در این فصل حاشیه‌هایی با سریال همراه شد و در کنار آن برخی عوامل سریال هم هرشب در فضای مجازی اعلام کردند که بخش‌هایی از سریال سانسور شده است. درباره همه حواشی که این بار برای فصل ششم پایتخت روی داد، با «مهدی فرجی» مدیر اسبق شبکه یک که سریال در زمان او پا گرفته و رشد و نمو کرده و در حال حاضر نیز مشاور پروژه است، گفتگو کرده ایم که در ادامه می‌خوانید:
آقای فرجی شما به عنوان مدیر اسبق شبکه یک سیما از همان ابتدای ساخت مجموعه پایتخت در کنار گروه سازنده بوده اید و در جریان روال تولید این اثر هستید. امسال هم که مشاور تولید فصل ششم آن بوده اید. چرا این فصل شبیه فصل‌های قبل نیست؟
-اول اینکه به نظر می‌رسد تماشای سریال پایتخت احتیاج به صبر و تحمل دارد. خاطرتان باشد در فصل پنجم هم تا ۷ الی ۸ قسمت اول انتقادات زیادی نسبت به سریال وجود داشت. اما وقتی به قسمت‌های پایانی نزدیک شدیم و بخش‌های مربوط به داعش پخش شد، مورد استقبال بسیاری قرار گرفت و کار خیلی خوب به پایان رسید و اهداف محتوایی خیلی خوب به تصویر کشیده شد. این فصل هم همینطور است.
ولی نمی‌توان منکر نگرانی‌هایی باشیم که در این زمینه وجود دارد.
- این اعتراضات در پایتخت‌های قبلی هم وجود داشت. البته در همه سریال‌های کمدی جهان این خصیصه وجود دارد. چون بناست که بد اخلاقی و رفتار زشت نقد شود. قرار است بی احترامی در بین خانواده نقد شود و این موضوعی معمول در سریال‌های تلویزیونی است. این چیزی که ما در سریال می‌بینیم برای بار اول نیست. بهتاش اساسا زبان درشت گویی دارد و نماد بعضی جوان‌هایی است که امروز کم حوصله و درشت گو هستند، اما همین بهتاش خیلی خانواده دوست و به بنیان خانواده وفادار است. ولی قرار است رفتار او نقد شود. این سریال داستان‌های جذاب دیالوگ‌های جذابی دارد و نمی‌توان این خوبی‌ها را نادیده گرفت. اگر در پایان دیدیم که پایتخت پاسخ این رفتار‌های غلط و بی ادبی‌ها را نداد، آن وقت اعتراض شکل منطقی پیدا می‌کند.
کمدی موقعیت که کار با آن جلو می‌رود، طوری طراحی شده که قطعا به همه زشتی‌ها پاسخ داده شود و من به مخاطبان این سریال نوید می‌دهم که پایتخت همچنان دوست داشتنی باقی می‌ماند.
خیلی از خانواده‌ها معتقدند که پایتخت یک سریال خانوادگی است و همه اعضاء خانواده با هم سریال را تماشا می‌کردند، اما در این فصل، چند دیالوگ باعث دلخوری شد آیا توضیحی برای این دیالوگ‌ها وجود دارد؟
-من معتقدم این طور نیست. در کلیت پایتخت ما همه شخصیت‌ها را دوست داریم و به آن‌ها علاقه مندیم و ماجرا‌های آن‌ها مسائل ماست. این خانواده به طور طبیعی با فراز و نشیب‌هایی روبرو است و گاهی با مشکلاتی روبرو می‌شود که ممکن است در خانواده ایجاد بحران شود. ممکن است ما تصور کنیم که رفتاری می‌بینیم که ترویج دهنده بداخلاقی است، اما این کمدی مرسوم است و پاسخ آن را خواهید دید. شما در قسمت‌های قبلی هم دیدید که گاهی بدرفتاری‌هایی از بهروز و بهتاش می‌بینیم، توسط بزرگتر‌ها با برخورد و پاسخ مواجه می‌شود و به عنوان یک رفتار قابل قبول مورد تایید قرار نمی‌گیرد. همه این رفتار‌ها در جای خود نقد می‌شوند. این رفتار‌های برخی جوان‌ها و افراد در خانواده هاست که نمی‌توانیم آن را نبینیم. این کمدی موقعیت که کار با آن جلو می‌رود، طوری طراحی شده که قطعا به همه زشتی‌ها پاسخ داده شود و من به مخاطبان این سریال نوید می‌دهم که پایتخت همچنان دوست داشتنی باقی می‌ماند.
همه این افراد پایتخت به خانواده و بنیان خانواده حساس هستند و می‌بینید که چقدر پدر و مادر مهم هستند و چه جایگاه والایی دارند.
اتفاقا نگرانی خانواده‌هایی که به این نکته توجه داشتند، در همین بخش است. مردم این سریال را خیلی دوست دارند و نگران هستند که نکند قصه طوری پیش برود که دیگر این سریال زیبایی‌ها و اثرگذاری‌های خود را نداشته باشد.
-من به شما قول می‌دهم که چنین اتفاقی در پایان سریال نخواهد افتاد. می‌بینید که خانواده در مسیر پر فراز و نشیبش چگونه پیش می‌رود و خود را سالم و سربلند بیرون می‌آورد. خانواده پایتخت همیشه این طور بوده و این سری هم جدای از قبل نیست.
موضوعی که خیلی به چشم آمد، بحث سانسور و حذفیات است که هر شب پس از پخش سریال از سوی خود سازندگان اعلام می‌شود. مگر این موارد قبلا هماهنگ نشده اند؟
-همیشه وقتی ما سریالی را می‌سازیم که از چند ماه قبل شروع کرده ایم، امکان دارد که در زمان پخش شرایط جدیدی به وجود بیاید. ما الان شرایط کشورمان با شرایط سال گذشته یکجور و یکسان نیست. ما امروز با بحران کرونا مواجه هستیم و همه کشور باید امید و امیدواری داشته باشند که از این بحران به سلامت عبور می‌کنند. ما در چنین شرایطی هستیم و سال‌های قبل چنین موضوعی نبود. یا یکسری از بحران‌های اجتماعی و اقتصادی. به نظر من هرچه میزان بیننده اش بیشتر می‌شود، حساسیت‌ها هم روی آن بیشتر می‌شود. بالاخره امروز هیچ سریالی در تلویزیون قابل مقایسه با پایتخت نیست. عدد نزدیک به ۸۰ درصد بیننده این سریال، سریال را بسیار حساس کرده است. اینکه الان شما می‌گویید ما نگران رفتار بچه‌ها هستیم، باید پایتخت از این لحاظ کاملا مراقبت بشود. ممکن است گاهی اوقات اختلاف نظر‌هایی بین سازندگان و ناظران و بچه‌های پخش وجود داشته باشد. طبیعی است که این اختلاف نظر‌ها به شرایط روز و ماجرا‌های روز جامعه برمی گردد و اینکه بعضی از این شرایط در جامعه باید مورد مراقبت و نظارت قرار بگیرد. به همین دلیل امکان دارد که یک دیالوگ و یا یک جمله‌ای اصلاح شود که اصلا چیز عجیبی نیست؛ و این طور نیست که مرسوم نباشد. از زمانی که تلویزیون به وجود آمده این موارد وجود داشته، تا الان هم وجود داشته و بعد از این هم وجود خواهد داشت. در تمام دنیا هم وجود دارد و چیزی نیست که فقط مختص ما باشد. بنا بر این من خودم آنچه که در بین ناظران پخش می‌بینم، حسن نیت است و البته این اختلاف نظر ممکن است در جا‌هایی وجود داشته باشد. من خودم امیدوارم که دیگر تکرار نشود در طول سریال.
خوب در چنین شرایطی آیا سازندگان این اجازه را دارند که موارد حذف شده را در فضای مجازی منتشر کنند؟
-عموما هنرمندان امروز صفحات شخصی مجازی دارند که نظراتشان را آنجا منتشر می‌کنند. نظر شخصی من این است که ممکن است این کار‌ها به سریال آسیب بزند و واقعیت این است که سریال پایتخت کاملا آن چیزی است که سازندگان ساخته اند و همان هم پخش می‌شود و اتفاق عجیب و غریبی نمی‌افتد. ولی خوب سازندگان حساسند ولو به یک کلمه یا جمله خودشان. ممکن است بیننده تصور کند که حالا چه سانسوری اتفاق افتاده است. درحالی که نگاه می‌کنیم می‌بینیم که یک جمله یا یک کلمه است که حذف و یا صداگذاری شده است.
سریال پایتخت کاملا آن چیزی است که سازندگان ساخته اند و همان هم پخش می‌شود و اتفاق عجیب و غریبی نمی‌افتد.
این حساسیت‌ها از سوی ناظران پخش هم به خاطر همان حفظ و حراست کیان خانواده است. ممکن است احساس کنند که کلمه‌ای با شرایط فعلی جامعه تطبیق ندارد و برداشت نامناسبی بشود و بنا بر این توصیه می‌شود که این اصلاحات از سوی سازندگان انجام شود و این طور نیست که از سوی جای دیگری انجام شود. این کار هم خود این دوستان انجام می‌دهند. زحمت می‌کشند و تلاش می‌کنند و من از سازندگان تشکر می‌کنم. از همه دوستان که در شرایط سختی این سریال را به سرانجام رساندند و حتی خطرات جانی در برخی سکانس‌ها وجود داشت و دشواری کار در شرایط کرونا هم وجود داشت. از دوستان خودم در شبکه نیز تشکر می‌کنم که با گشاده رویی از کار استقبلال می‌کنند. نقد‌های اجتماعی و اقتصادی جدی در کار وجود دارد. سازمان صداوسیما به سازندگان این سریال اعتماد دارد و دست سازندگان در نقد‌های اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی تا حدی باز است و این نشان می‌دهد که سازمان صداوسیما بنایش این است که مشایعت خوبی تا پایان پخش از سریال پایتخت داشته باشد. همچنان که به مردم توصیه می‌کنیم عجله نکنید، زود قضاوت نکنید و هیجانی برخورد نکنید، این توصیه را باید به عوامل سریال هم کرد. ممکن است برخی از این رفتار‌های هیجانی واقعا شرایط سخت تری را برای پخش سریال به وجود بیاورد. شرایط پخش هم الان بسیار خوب است و باید با رفاقت و تعامل تا پایان کار جلو برویم.
موضوع دیگری که خیلی در فصل ششم به چشم آمد، فقدان مرحوم خشایار الوند و جایگزینی آرش عباسی بود. الان خیلی از نقد‌ها بابت تغییر نویسنده است و اینکه جایگزینی آقای عباسی با مرحوم الوند منجر به این تغییرات در این سری شده و ایشان هماهنگی کافی را با گروه نداشته است.
-ببینید. اول اینکه من از این فرصت استفاده کنم و یاد و خاطره مرحوم الوند را گرامی بدارم که بسیار توانمند بودند و تجربه بسیار زیادی داشتند و شخصیت‌های پایتخت را کاملا می‌شناختند و با آن‌ها مأنوس بودند و برایشان آرزوی رحمت و مغفرت و تعالی روح دارم. اما آرش عباسی تجربه اولش بود و خیلی خصوصیات اخلاقی شخصیت‌ها را نمی‌دانست، اما در کنار سیروس مقدم و محسن تنابنده قرار داشت و مسیری که جلو رفته و قصه‌هایی که انتخاب شده با نظر آقای مقدم و آقای تنابنده بوده است و آرش عباسی ذیل اراده این دو عزیز متن را نوشته است و اینطور نیست که فکر کنیم ایشان، چون نمی‌شناخته در چنین ورطه‌ای افتاده است. هدایت اصلی متن توسط آقای مقدم و تنابنده اتفاق افتاده است. ضمن اینکه پایتخت هر سال به قصه جدیدتری احتیاج دارد و امسال با توجه به شرایط کرونا و ... قصه بیشتر یک قصه فرهنگی و اجتماعی است و در این مسیر پیش می‌رود و یک نقد درونی اتفاق می‌افتد. وقتی شرایط این گونه است ما باید یک بحران درون خانواده نشان بدهیم و آشفتگی و پریشانی را به تصویر بکشیم تا بتوانیم در کنار آن تعالی و پیشرفت را هم ببینیم. به همین دلیل است که برخی می‌گویند وای این خانواده دچار فروپاشی شده اند، اصلا این طور نیست و خانواده همچنان بسیار دغدغه‌مند در کنار هم هستند و فوری پشت هم قرار می‌گیرند و از هم حمایت می‌کنند تا بتوانند بر بحران‌ها غلبه کنند.
بالاخره یادمان باشد که در جامعه ما خانواده‌هایی شبیه پایتخت بسیار زیاد وجود دارند و اگر مردم این سریال را دوست دارند به خاطر این است که خودشان را در این خانواده می‌بینند. در همه فصل‌ها هم خانواده در کنار هم هستند و سعی می‌کنند خودشان را از بحران بیرون بکشند. تمام مشکلات از درون خودشان هستند و البته قهرمان‌ها هم از درون خودشان هستند.
پیش بینی شما برای ساخت فصل هفت سریال چیست؟
-ان شاءالله فصل هفت هم ساخته خواهد شد. این سریال پتانسیل دارد که مردم فصل‌های بعدی آن را ببینند و از فضای شاد و دلنشین آن بهره ببرند.