حادثه 24 - توقف ناگهانی و چشمگیر روند افزایشی تعداد مبتلایان به کرونا در مازندران طی دو روز اخیر ابهاماتی را برای مردم و اصحاب رسانه ایجاد کرده است.
در حالی که تعداد مبتلایان به کرونا در مازندران به استناد آمارهای دانشگاه علوم پزشکی این استان روندی رو به افزایش و تصاعدی را نشان می‌داد، از دیروز این روند به شکل قابل توجهی متوقف شده است. تا جایی که برای برخی کاربران فضای مجازی شبهه پنهان کردن آمار یا بیان نکردن واقعیت را ایجاد کرده است.
یکم اسفند که ۲ فرد مشکوک به کرونا در بابل تحت مراقبت قرار گرفتند، هنوز وضعیت شیوع این بیماری در کشور و استان چندان بغرنج نبود. آمار مبتلایان قطعی و شناسایی شده بسیار پایین بود و احتمالا کمتر کسی فکرش را می‌کرد که قرار است تا دو هفته دیگر، کشور وارد شرایطی بحرانی و اضطراری شود. اما از سوم اسفند که نتیجه آزمایش ۲ فرد مشکوک و تحت مراقبت قرار گرفته در بیمارستان آیت‌الله روحانی بابل مثبت اعلام شد، نگرانی‌ها در مازندران افزایش یافت. یک روز بعد، مرگ شهروند مازندرانی ساکن تهران در تنکابن نیز بر اثر کرونا تشخیص داده شد تا این استان به طور رسمی وارد شرایط ویژه شود.
در مسیر صعود
پنجم اسفند دانشگاه علوم پزشکی مازندران اعلام کرد چهار بیمارستان زیرمجموعه این نهاد به پذیرش بیماران مبتلا به کرونا اختصاص داده شد. بیمارستان امام خمینی(ره) آمل هم پس از آن به جمع مراکز درمانی ریفرال مازندران اضافه شد تا به بیماران مشکوک خدمات لازم را ارائه کند. در بابل هم دو بیمارستان میناگر و آیت‌الله روحانی موظف به پذیرش بیماران کرونایی شدند که بعدها به دلیل افزایش چشمگیر مراجعات و بستری‌ها، بیمارستان شهید یحیی‌نژاد این شهر نیز به پذیرش بیماران مبتلا به کرونا اختصاص یافت. به مرور سایر مراکز درمانی هم درگیر کرونا شدند و حساسیت‌ها روی این بیماری به شدت افزایش یافت.
توقف عجیب رشد تعداد مبتلایان به کرونا در مازندران
طبق آن‌چه که شکل و فرآیند شیوع ویروس کرونا از آغاز فعالیت‌اش در دنیا نشان داده، شیب شیوع این بیماری چند روز پس از مشاهده اولین افراد مبتلا شده، روندی صعودی با شیب بسیار زیاد به خود می‌گیرد و پس از گذراندن یک دوره فعالیت و شیوع، در صورت رعایت همه نکات ایمنی و بهداشتی، به مرور در مسیر نزول قرار گرفته و از تعداد مبتلایان کاسته می‌شود.
نگاهی به آمارهای منتشر شده از سوی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در دو هفته اخیر نشان می‌دهد که این ویروس در مازندران نیز چنین رفتاری داشت. یعنی از ۲ نفر مبتلا آغاز شد و پس از یک هفته تعداد مبتلایان به شکل محسوس و مشهودی بالا رفت. اما شیب نزولی نزدیک به صد در صدی روند ابتلا به این ویروس در مازندران طی دو روز اخیر، بر خلاف فرآیند و رفتاری است که از این ویروس دیده شده است.
روزشمار کرونا در مازندران
به استناد خبرها و آمارهای منتشر شده توسط دانشگاه علوم پزشکی مازندران، روز شنبه سوم اسفند، تعداد قطعی مبتلایان به کرونا در مازندران ۲ نفر بود. این تعداد سه روز بعد با یک نفر افزایش به ۳ نفر رسید و در روز ۷ اسفند هم روی عدد ۴ نفر متوقف شد. اما این روند صعودی یک نفر طی هر روز، قرار نبود ادامه داشته باشد. از ۸ اسفند تعداد افرادی که هر روز شناسایی می‌شدند روز به روز بیشتر شد.
پنجشنبه ۸ اسفند تعداد مبتلایان ۱۱ نفر اعلام شد که با ۵۷ درصد رشد، نسبت به روز قبل ۷ نفر افزایش را نشان می‌داد. تعداد مبتلایان در روز جمعه ۹ اسفند، با رشد ۵۴ درصدی و اضافه شدن ۶ نفر دیگر به ۱۷ مبتلای قطعی در مازندران رسید.
شنبه ۱۰ اسفند ۸ نفر دیگر شناسایی شدند تا تعداد مبتلایان در این استان ۲۵ نفر اعلام شود. فردای این روز، یعنی یکشنبه ۱۱ اسفند تعداد مبتلایان دقیقا ۱۰۰ درصد افزایش یافت و ۵۰ نفر اعلام شد.
دوشنبه ۱۲ اسفند، رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران اعلام کرد که تعداد مبتلایان قطعی در این استان با ۱۰ نفر افزایش و رشد ۲۰ درصدی نسبت به ۲۴ ساعت قبل به ۶۰ نفر رسیده است. این افزایش ۲۰ درصدی برای روز بعد هم تکرار شد و با اضافه شدن ۱۲ مبتلای دیگر به آن ۶۰ نفر، تعداد مبتلایان در مازندران به ۷۲ نفر رسید.
چهارشنبه ۱۴ اسفند هم تعداد مبتلایان به کرونا ۱۱ نفر بیشتر شد و با رشدی ۱۵ درصدی روی عدد ۸۱ ایستاد.
اما پنجشنبه ۱۵ اسفند آغاز شیب تند افزایش تعداد مبتلایان به کرونا در آمارهای اعلام شده برای مازندران بود. تعداد مبتلایان در این روز با رشد ۴۹ درصدی از ۸۱ نفر به ۱۲۱ نفر رسید. این روزها دقیقا همان روزهایی بود که مسئولان استان اعلام کرده بودند شیب صعودی ابتلا به کرونا در مازندران شروع خواهد شد. این پیش‌بینی روز جمعه ۱۶ اسفند بیشتر به چشم آمد؛ تعداد مبتلایان استان با رشد ۱۴۸ درصدی و افزایش ۱۸۰ نفر دیگر، در این روز به ۳۰۱ نفر رسید تا حسگرهای جامعه نسبت به این ویروس در مازندران حساس‌تر شود.
رشد ۱۰۰درصدی
این روند افزایش شنبه نیز در آمارهای رسمی خود را نشان داد. رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران شنبه ۱۷ اسفند اعلام کرد که تعداد مبتلایان در این استان طی ۲۴ ساعت از ۳۰۱ نفر در روز جمعه به ۶۰۶ نفر رسید و رشدی ۱۰۱ درصدی را ثبت کرد. در این روز مازندران از گیلان بحران‌زده در موضوع کرونا هم سبقت گرفت و پس از تهران و قم، سومین استان از نظر تعداد مبتلایان شد. انتشار این آمار توجه بسیاری از رسانه‌ها را به وضعیت مازندران جلب کرد. از سوی دیگر بحث ممنوعیت ورود مسافران به استان و هجوم و اصرار مسافران و پایتخت‌نشینان برای ورود به مازندران این توجه‌ها را بیشتر کرد. تا جایی که بعدازظهر روز شنبه «کیانوش جهانپور» سخنگوی وزارت بهداشت در مصاحبه‌ای اعلام کرد که مازندران شرایط خوبی ندارد و مسافران به این استان سفر نکنند.
رسیدن آمار مبتلایان قطعی و شناسایی شده در مازندران به ۶۰۶ نفر در روز شنبه سبب شد که حساسیت‌ها روی این استان بیشتر شود و در روندی قابل پیش‌بینی، این انتظار وجود داشته باشد که در روز یکشنبه تعداد مبتلایان باز هم افزایشی چشمگیر داشته باشد. صرف‌نظر از پیش‌بینی‌ها مشاهدات هم این طور نشان می‌داد که آمارها رو به افزایش است. مسئولان استان از کمبود نیروی درمانی برای ارائه خدمات به مراجعه‌کنندگان خبر دادند و دانشگاه علوم پزشکی هم فراخوان جذب نیروی داوطلب را منتشر کرد.
از سوی دیگر خبرها و مشاهدات حکایت از تکمیل تخت‌های بیمارستانی در مازندران به خاطر بستری بودن افراد مشکوک به کرونا و مبتلا به این ویروس داشت. زمزمه‌های آماده‌سازی بیمارستان صحرایی در برخی نقاط مازندران هم مطرح شد. همه این موارد نشان می‌داد که آمارها باید در روز یکشنبه همچنان روند رو به رشد و تصاعدی داشته باشند.
سقوط آزاد کرونا روی نمودار
اما ۱۸ اسفند روند اعلام آمار مبتلایان به کرونا دچار برخی حاشیه‌ها شد. رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران حدود ساعت ۱۴ روز یکشنبه ۱۸ اسفند اعلام کرد که تعداد مبتلایان به کرونا در مازندران با رشدی تقریبا ۳۰ درصدی به حدود ۸۰۰ نفر رسیده است. آماری که هر چند روند رو به رشد ابتلا را حدود ۷۰ درصد کمتر نشان می‌داد، اما قابل پذیرش بود.
کمتر از یک ساعت بعد وزارت بهداشت مجموع تعداد مبتلایان به کرونا در مازندران را ۶۲۰ نفر اعلام کرد. یعنی طی ۲۴ ساعت ۱۴ نفر در این استان شناسایی شدند. این تناقض آماری پرسش‌ها و ابهاماتی را برای برخی کاربران فضای مجازی و مخاطبان ایجاد کرد.
در حالی که همچنان تناقض بین آمار دانشگاه علوم پزشکی مازندران و وزارت بهداشت در مورد مجموع تعداد مبتلایان به کرونا در این استان تا ظهر روز یکشنبه برطرف نشده بود، رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران در خبر دیگری اعلام کرد که آمار حدود ۸۰۰ نفری مبتلایان، بدون احتساب و تجمیع افراد شناسایی شده زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی بابل اعلام شده بود و آمار قطعی مازندران تا روز یکشنبه هزار و ۲۲۶ نفر است. رقمی که رشدی ۱۰۲ درصدی و افزایشی ۶۲۰ نفری را نشان می‌داد و در ادامه مسیر رو به رشد و تصاعدی آمار مبتلایان مازندران قرار داشت.
یک ابهام و چند احتمال
اما کمتر از دو ساعت بعد دانشگاه علوم پزشکی مازندران اعلام کرد که این آمار هم درست نیست و آن را تایید نمی‌کند. آمار تایید شده نهایی توسط دانشگاه علوم پزشکی مازندران همان ۶۲۰ نفری بود که وزارت بهداشت اعلام کرد. با این حساب تعداد مبتلایان به کرونا در مازندران روز یکشنبه با ۱۴ نفر افزایش و ۲ درصد رشد نسبت به روز قبل به ۶۲۰ نفر رسید. یعنی شیب صعودی تعداد مبتلایان از بالای ۱۰۰ درصد طی ۲۴ ساعت به ۲ درصد رسید.
شاید این احتمال وجود داشت که نتیجه برخی آزمایش‌ها هنوز اعلام نشده بود و به همین دلیل آمارها تقریبا متوقف ماند. بنابراین باید روز دوشنبه آمار مبتلایان افزایش قابل توجهی را نشان می‌داد. اما امروز نیز این اتفاق نیفتاد و تعداد مبتلایان تازه شناسایی شده حتی کمتر هم شد.
بنا به آمار رسمی وزارت بهداشت، طی ۲۴ ساعت گذشته ۱۳ مبتلای دیگر به مجموع مبتلایان مازندران اضافه شده که مجموع مبتلایان شناسایی شده این استان را با ۲ درصد رشد به ۶۳۳ نفر رساند. یعنی در ۴۸ ساعت اخیر مازندران به استناد آمارهای رسمی اعلام شده، نه تنها به ثبات از نظر افراد تازه اضافه شده به کرونایی‌ها طی هر روز رسید، بلکه نسبت به دو سه روز اخیر در تعداد مبتلایان ۹۸ درصد کاهش داشت. اتفاقی عجیب که اگر درست باشد یک خبر خوب برای مازندران است. با این حساب اگر این توقف ابتلا در مازندران درست باشد، باید منتظر بود که یک هفته دیگر مازندران در میزان شیوع و تعداد ابتلا به صفر برسد.
اما این توقف آماری در حالی رخ داد که تقریباً بسیاری از اقدامات توصیه شده مسئولان برای کنترل این ویروس در مازندران مورد توجه جامعه قرار نگرفت. مسافران کماکان وارد مازندران می‌شوند، بسیاری از مردم هنوز در شهرها به فعالیت خود ادامه می‌دهند و با وجود اعلام مصوبه تعطیلی صنوف در روزهای شنبه و یکشنبه، تقریبا همه صنوف در سراسر مازندران مشغول فعالیت بودند. ضمن این که مراکز درمانی همچنان با مراجعات پرتعداد روزانه مواجه هستند و وضعیت‌شان تغییر نکرده است. در چنین شرایطی مازندران چگونه توانست تعداد مبتلایان را کنترل کند؟
نکته دیگر این که هنوز ابهام آمار حدود ۸۰۰ نفری اولیه که روز یکشنبه توسط رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران اعلام شده بود برطرف نشد.
ضرورت شفاف‌سازی
عده‌ای از شهروندان می‌گویند احتمالا به دلیل بالا رفتن تعداد مبتلایان در سراسر کشور، آزمایشگاه‌های مرجع توان پاسخگویی مانند هفته گذشته را ندارند و ممکن است در روزهای آتی باز هم تعداد مبتلایان به همان میزان و با همان روند افزایش یابد. برخی هم بر این باورند که با توجه به افزایش ناگهانی آمار مبتلایان در مازندران، تصمیم گرفته شده که این روند رو به رشد به طور دقیق بیان نشود. این ابهام آماری حتی در نگاه بعضی مسئولان نیز مورد انتقاد قرار گرفته است.
نماینده مردم نوشهر، چالوس و کلاردشت به خبرنگار ایرنا گفت: در این موارد واقع‌نمایی بهترین کار ممکن است. یعنی نه در بیان آمارها بزرگنمایی انجام شود که مورد سوءاستفاده دشمنان نظام قرار گیرد و نه طوری آمار اعلام شود که مردم احساس کنند وضعیت خاص نیست.
«قاسم احمدی لاشکی» اظهار کرد: وقتی آمارها را محدود کنیم، در جذب امکانات ممکن است با چالش مواجه شویم. معتقدم که رشد آمار مبتلایان در مازندران بسیار بالاست و در بیان آمارهای این موضوع باید تصمیم منطقی اتخاذ شود. مشاهدات من در این حوزه انتخابیه نشان می‌دهد که شرایط مساعدی نیست و در حال حاضر آمار مبتلایان را به همان عدد هزار و ۲۲۶ نفر نزدیک‌تر می‌دانم.
وی افزود: در این حوزه انتخابیه متأسفانه هر روز دست‌کم یک مرگ ناشی از کرونا را شاهد هستیم. نباید در بیان آمارها برای مردم ابهامی وجود داشته باشد. چرا که ممکن است به سلامت اجتماعی جامعه آسیب وارد کند.
مازندران در شرایط کنونی وضعیت مساعدی ندارد. این موضوع را خود مسئولان نیز اعلام می‌کنند. «سید یونس حسینی عالمی» دادستان عمومی و انقلاب مرکز مازندران امروز از مسئولان کشور خواست که جلوی ورود مسافران به این استان را بگیرند و به بالا بودن آمار مبتلایان و محدود بودن امکانات درمانی در این استان اشاره کرد. در چنین شرایطی این که رشد تعداد مبتلایان در مازندران چگونه از روند رو به رشد بیش از ۱۰۰ درصدی به حدود ۲ درصد نزدیک شده، ابهامی پررنگ در اطلاع‌رسانی آماری کرونا برای مازندرانی‌هاست و از نگاه بسیاری از افراد و حتی کارشناسان می‌تواند به عادی جلوه دادن وضعیت در نگاه مخاطبان کمک کند که می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری داشته باشد.