حادثه 24 - بکوب در حال کار کردن هستیم، پنجشنبه و جمعه نداریم. از اول صبح تا موقعی که نور باشه کار می‌کنیم بعضی وقتا هم با چراغ، کارمون را ادامه می‌دهیم. «بنیاد» میگه به مردم قول دادیم که یکساله ساختمان جدید را بنا کنیم. تیرآهن، سیمان، بلوک و هر آن چیزی که برای ساخت و ساز لازمه در اختیارمون هست، یعنی بهانه‌ای برای کم کاری نداریم، مگر شهرداری که بعضی وقتا خلل در کار ایجاد می‌کند.
این صحبت‌ها را یکی از کارگرانی با ما در میان گذاشت که چندماهی است در خیابان جمهوری و در ساختمان جدید پلاسکو رفت و آمد دارد. او می‌گوید: هر چند وقت یکبار ساکنان پلاسکو روبه‌روی این سازه فلزی می‌ایستند تا ببینند روند کار چگونه است، برخی‌هایشان به آینده و احداث این ساختمان 25 طبقه امیدی ندارند، ولی ما مطمئن هستیم که این ساختمان با سرعت ساخته خواهد شد. الان که دارم با شما صحبت می‌کنم 10 طبقه از این ساختمان ساخته شده است. 5 طبقه زیرزمین و 5 طبقه در بالا که ادامه خواهد داشت. سعی می‌کنیم تا تیرماه سال آینده حداقل 20 طبقه آن را بسازیم.
سه سال پیش در چنین روزهایی (30دی ماه 95) ساختمان 17 طبقه پلاسکو در سن 57 سالگی به علت آتش‌سوزی در طبقات نهم و هشتم فرو ریخت. در ساختمان پلاسکو که متعلق به بنیاد مستضعفان است حدود ۱۲۰۰ واحد تولیدی و فروش وجود داشت که بر اساس آمارها ۵۶۰ واحد آن فعال بود. بعد از آنکه این ساختمان فلزی در آتش سوخت، 3 هزار نفر بیکار شدند و بیش از 15 هزار میلیارد ریال خسارت به واحدها وارد شد.
سراغ کارگر دیگری رفتیم که زمان استراحتش بود. او گفت: اینجوری که پیش می‌رود(سرعت بالا در ساخت) تصور می‌کنم تا پایان سال آینده 25 طبقه ساختمان جدید پلاسکو ساخته شود. در روزهایی که خیلی از کارگران کار نمی‌کنند مانند امروز (روز شنبه 28 دیماه)، ما کار می‌کنیم، سرما و گرما مانع کار نمی‌شود.
در حالی که کارگران و معماران ساختمان جدید پلاسکو به آینده خوش بین هستند و می‌گویند دارندگان واحدهای تولیدی نباید نگران آینده و سازه ساختمان باشند، متضرران و سانحه دیده‌های آتش‌سوزی حرف‌های دیگری برای گفتن دارند.
برای اینکه از نزدیک شرایط فعالان ساختمان پلاسکو را ببینیم به خیابان جمهوری رفتیم. 30 دیماه تا حداقل 8 بهمن 95، خیابان جمهوری در محدوده ساختمان پلاسکو جزو شلوغ‌ترین خیابان‌های تهران بود. جمعیت زیادی روبه‌روی این ساختمان تجمع می‌کردند تا ببینید چه اتفاقی خواهد افتاد. اما این روزها این خیابان که در دل آن هزاران واحد تولیدی پوشاک فعال هستند، عادی است. تاکسی‌ها در رفت و آمد، واحدهای صنفی در حال کار کردن و دستفروش‌ها فعال هستند، فقط هر از چند گاهی آنها بیننده کسبه‌هایی هستند که سه سال پیش تمام مال و اموال خود را از دست دادند. آنها برای آنکه بگویند ما هنوز هستیم و حداقل مطالبه‌گری را داشته باشند، روبه‌روی ساختمانی که در آتش سوخت می‌ایستند و به سازه‌ای نگاه می‌کنند که در آینده محل کسبشان خواهد شد.
ما در ابتدا به ساختمان مجاور پلاسکو رفتیم. ساختمانی که در گذشته با یک راهرو به پلاسکو وصل می‌شد. برخی‌ها به آن قُل پلاسکو می‌گفتند. وقتی وارد این ساختمان شدیم که نمای بیرون آن (آثار سوختگی) یادآور دیماه 95 بود، با عباس جعفری که مغازه کتونی داشت، هم‌صحبت شدیم.
از او پرسیدیم که به‌خاطر آتش‌سوزی چقدر متضرر شدید؟ گفت: آتش‌سوزی اخیر را می‌گویید یا آتش‌سوزی پلاسکو را.
گفتیم مگر دوباره اینجا آتش گرفته است؟ گفت: یک ماه و نیم پیش به‌خاطر اتصال برق یک واحد تولیدی (تولید پوشاک) دوباره اینجا سوخت. در این سوختگی 230 میلیون تومان ضرر کردیم و در سوختگی ساختمان پلاسکو ضرر و زیان ما 650 میلیون تومان (عددی که بیمه اعلام کرده است) بود.
از او پرسیدیم با گذشت سه سال چقدر خسارت گرفتید؟ در صدایش ناراحتی و عصبانیت موج می‌زد، گفت: بعد از 3 سال دوندگی و شکایت تنها 150 میلیون تومان گرفته‌ام. این پول را باید صرف چه کاری کنم. سال 95 وقتی یک جعبه کتونی می‌خریدم (در هر جعبه 12 جفت کتونی وجود دارد) حدود 3 میلیون تومان می‌شد ولی اکنون همان جعبه که بسختی هم تهیه می‌شود، 8 میلیون تومان است. از سویی اگر هم بتوانم بخرم کجا کتونی‌ها را بفروشم؟ مگر می‌شود در این ساختمان سوخته مشتری داشت.
راست می‌گفت مغازه او آسیب زیادی دیده است، از سقف آب چکه می‌کند، شیروانی‌ها سوخته، دیوارهای مجاور ساختمان پلاسکو ریخته است و بوی آتش و دود هنوز به مشام می رسد. اگر عباس در مغازه نبود، تصور اینکه که کسی در آنجا کار می‌کرد، محال بود.
عباس جعفری گفت: دقیقاً پیش پای شما از بنیاد مستضعفان آمدند و گفتند می‌خواهیم شیروانی را درست کنیم. اما معلوم نیست چه زمان این کار را انجام خواهند داد.
او که 8 ماه است در مغازه خود ساکن شده است (ساختمان مجاور پلاسکو)، می‌گوید: ما نسبت به برخی از کسبه پلاسکو وضعیت بهتری داریم، چرا که آنها تنها 15 تا 20 میلیون تومان پول گرفته‌اند. هر روز به دادگاه تجدید نظر در هروی می‌رویم، تا پیگیر مطالباتمان شویم، خودشان می‌گویند اگر هر روز نیایید احتمال دارد که پرونده‌تان بایگانی شود.
در ساختمان جنوبی پلاسکو، دیگر خبری از حیات نیست و همه فعالان آن منتظر حمایت‌های مالی دولت هستند. آنها با چوب و صفحه‌های چوبی مرز مغازه‌ای خود را جدا کردند تا در آینده اگر دولت کمک کرد، سازه خود را احیا و بازسازی کنند.
در روزهایی که همه نگران آینده کسبه پلاسکو بودند بنیاد مستضعفان و اتحادیه صنف پوشاک به این نتیجه رسیدند که در شب عید 95 کسبه را در پاساژ نور در خیابان ولیعصر جای دهند. از این‌رو برخی از آنها در طبقات سوم و چهارم این پاساژ مستقر شدند تا بتوانند تولیدات خود را که در خارج پلاسکو انبار کردند به فروش برسانند. قرار بود به مدت یکسال بنیاد مستضعفان اجاره یکساله آنها را پرداخت کند تا کسبه آسیب دیده درآمدی داشته باشند. اما عمر آنها در این پاساژ طولانی نبود چرا که مشتری نداشتند و اینکه آن پاساژ، بورس فعالیت تولیدی نبود. در بازدیدی که از این پاساژ داشتیم دیدیم که خبری از کسبه پلاسکو نیست و همان تعداد محدودی هم که آمده بودند، از سال گذشته رفتند. اما یک تا دو مغازه هنوز در پاساژ نور مستقر هستند. رضا می‌گوید ما منتظر ساختمان جدید پلاسکو هستیم و هر روز که به اینجا می‌آییم می‌گویم موقتی است و باید برویم. اینجا، اجاره بسیار گران است و به هیچ عنوان بودن صرف ندارد، ما مجبور شدیم در این پاساژ بمانیم.
در بخش شمالی ساختمان پلاسکو که 286 واحد صنفی فعال بودند، اتفاق‌های خوبی رخ داده است آنها بدون حمایت مالی دولت، مشغول بازسازی هستند. بعد از آنکه آتش ساختمان پلاسکو به پایان رسید، واحدهای صنفی که در ضلع شمالی ساختمان پلاسکو بودند، ازدولت خواستند که به آنها مجوز بازسازی داده شود تا دوباره فعال شوند. در ابتدا شاهد مقاومت‌هایی از سوی شهرداری و بنیاد مستضعفان بودند چرا که این مجموعه‌ها هشدار می‌دادند که حضور واحدهای صنفی در آنجا خطرآفرین است. اما با اصرار واحدهای تولیدی امکان استقرار برای واحدهای صنفی فراهم شد.
محمد سعید سعیدی، عضو هیأت مدیره ساختمان پلاسکو درباره آخرین اتفاقات ضلع شمالی ساختمان پلاسکو گفت: تا آخر هفته آینده بازسازی سه طبقه ضلع شمالی پلاسکو به پایان می‌رسد و 150 واحد صنفی می‌توانند در واحدهای خود مستقر شوند و ویترین بزنند. در این میان تنها بازسازی طبقات زیرزمین و همکف می‌ماند. او ادامه داد: برای اینکه بازسازی ضلع شمالی پلاسکو آغاز شود از واحدها خواستیم که از جیب خودشان در دو قسط 60 و 30 میلیون تومانی پول پرداخت کنند. ما برای بازسازی از بتن و میلگرد زیادی استفاده کردیم تا این ساختمان ایمن شود. هر چند در میانه‌های راه بارها از سوی برخی دستگاه‌ها تحت فشار قرار گرفتیم. عضو هیأت مدیره ساختمان پلاسکو گفت: قرار بود دولت 300 میلیون تومان وام با شرایط آسان به کسبه پلاسکو پرداخت کند اما آنقدر شرایط سخت شد که خیلی از کسبه نتوانستند سراغ این وام‌ها بروند. در نهایت باید بگویم از تمام وعده‌های تسهیلاتی که به ما داده شد، 110 نفر وام 81 میلیون تومانی گرفتند و تنها 24 نفر با نرخ سود 18 درصد وام 300 میلیون تومانی گرفتند، این در حالی است که قرار بود نرخ سود این وام 9 درصد باشد. کسانی توانستند وام بگیرند که در پاساژ نور مستقر شوند.
سعیدی افزود: اکثر کسبه پلاسکو آواره هستند و هنوز نتوانستند در جایی مستقر شوند. ما امیدوار بودیم که دولت به تعهدات خود در قبال کسبه پایبند باشد اما متأسفانه مورد بی‌مهری بانک‌ها قرار گرفتیم.