حادثه 24 - بیشترین فوتی ناشی از مسمومت با CO در استان‌های اصفهان با ۱۱ نفر، آذربایجان شرقی با ۱۱ نفر و فارس با ۱۰ نفر بوده است.
همزمان با سرد شدن هوا و نصب وسایل گرمایشی در منازل، اماکن تجاری و اداری و استفاده از وسایل گازسوز و گرمایشی بدون دودکش، نقص در دودکش و نشت گاز به فضای مسکونی، استفاده از وسایل خوراک‌پزی برای گرمایش و نبود تهویه درست و مناسب محیط منجر به مسمومیت با گاز CO می‌شود؛ مهمترین اماکن شایع تجمع گاز مونوکسید کربن را می‌توان در حمام، کابین وسایل نقلیه و مکان‌های سرپوشیده و فاقد تهویه مناسب اشاره کرد.
گاز مونوکسیدکربن گازی بدون رنگ و بو است. عمده‌ترین منبع تولید این گاز سوختن ناقص نفت و گاز است ولی اصولا در اثر احتراق هر نوع ماده سوختنی خصوصا در محیط‌های در بسته و فاقد اکسیژن ممکن است تولید شود.
استفاده از آبگرمکن یا بخاری‌های مستعمل یا دارای نقص فنی و فاقد دودکش یا دارای دودکش بدون عملکرد مناسب در منزل بیشترین موارد ابتلا به مسمومیت را تشکیل می‌دهند. از آن جا که تمایل این گاز برای ترکیب با هموگلوبین خون ما ۲۵۰ برابر بیش از اکسیژن است لذا با بالا رفتن درصد آن در هوای اتاق، به سرعت باعث ایجاد مسمومیت خواهد شد و اکسیژن رسانی به بافت‌های مختلف بدن از جمله مغز و قلب را دچار اختلال می‌کند که به علت بی رنگ و بی بو بودن این گاز، ممکن است وجود آن در محیط تا زمان ایجاد علایم مسمومیت شدید مورد توجه واقع نشود.
علائم مسمومیت حاد با این گاز شامل سردرد، سرگیجه، تهوع و استفراغ و احتمالا درد شکمی و سپس حالت بیهوشی، تشنج و اغما است. در بیماران مبتلا به ناراحتی‌های قلبی ممکن است تشدید بیماری یک علامت هشدار دهنده باشد. از سایر علائم مسمومیت می‌توان به سفتی عضلات، افزایش تعداد تنفس، کاهش فشار خون و گاه تنگی مردمک‌ها اشاره کرد. باید توجه داشت که اگر فردی در اثر ابتلا به مسمومیت با گاز مونوکسید کربن جان خود را از دست ندهد ممکن است دچار نواقص عصبی و روانی پیشرفته نظیر فلج عضوی یا اختلال قوای مغز بشود. مسمومیت شدید با این گاز می‌تواند کشنده باشد.
۱۹۶۹ مسموم و ۹۷ فوتی بر اثر گازگرفتگی
خدمات اورژانس پیش بیمارستانی از ۱ مهر لغایت ۱۵ آذر ۱۳۹۸ به این شرح است :
مسمومیت با گاز CO مسمومیت ۱۹۶۹ نفر در ۳۱ استان کشور : بیشترین مسمومیت با CO در استان های تهران با ۴۱۳ نفر ، خراسان رضوی با ۲۴۴ نفر ، فارس با ۱۹۹ نفر، آذربایجان شرقی با ۱۳۹ نفر بوده است.
همچنین ۱۴۳۸ مسموم توسط آمبولانس‌های اورژانس پیش بیمارستانی به مراکز درمانی اعزام‌شده اند که بیشترین مسموم اعزامی در استان های خراسان رضوی با ۲۱۰ نفر، تهران با ۱۸۵ نفر، فارس با ۱۳۶ نفر، آذربایجان شرقی با ۱۲۸ نفر بوده است. همچنین ۹۷ نفر بر اثر مسمومیت با گاز CO فوت کرده اند. بیشترین فوتی ناشی از مسمومت با CO در استان‌های اصفهان با ۱۱ نفر، آذربایجان شرقی با ۱۱ نفر و فارس با ۱۰ نفر بوده است.
نمودار فراوانی مسمومیت با CO به تفکیک استان از مجموع ۱۹۶۹ نفر مسموم
نمودار فراوانی فوتی‌های ناشی از مسمومیت با co به تفکیک استان از مجموع ۹۷ فوتی
نمودار روند مسمومیت با CO در فصل پاییز
جدول مسمومیت با CO به تفکیک استان
توصیه‌هایی برای پیشگیری از مسمومیت
۱. آگاه باشید که هر وسیله گرمازای سوختنی که به نحوی با سوخت‌های فسیلی ( نفت، گاز، ذغال سنگ کار کند به صورت و بالقوه می تواند سبب تولید گاز مونوکسید کربن شود.
٢. از بخاری های مستعمل و فرسوده بدون دودکش یا دارای دودکش نامناسب و غیر استاندارد استفاده نکنید.
٣. توجه داشته باشید، استفاده از بخاری‌های بدون دودکش به هیچ وجه از تولید گاز مونوکسید کربن جلوگیری نمی‌کند.
۴. هرگز در فضای بسته و محدود که تهویه کافی و مناسب ندارد (نظیر اتاق، گاراژ و …) آتش روشن نکنید.
۵. هرگز در فضای بسته گاراژ موتور اتومبیل را روشن نگذارید.
۶. قبل از راه‌اندازی وسایل گرمایشی، از سلامت مسیر دودکش ساختمان و بدون ترک و نشتی بودن آن اطمینان حاصل کرده و از اتصال مناسب و صحیح لوله بخاری و آبگرمکن به دودکش دیواری اطمینان کنید.
۷. تمام دودکش ها باید وسیله انتهایی ضد باد (کلاهک) مناسب داشته باشد.
۸. در محیط‌های شغلی و منازل که در آنها از کوره و مشعل استفاده می‌شود از سلامت دستگاه و سیستم تخلیه دود اطمینان حاصل کنید.
۹. هر وسیله گازسوز باید دارای یک دودکش مستقل و منتهی به فضای بیرون باشد و لذا به کارگیری آب گرمکن‌های دیواری در فضاهای بسته یا مکان‌های فاقد جریان هوا مجاز نیست.
۱۰. شیب لوله‌های افقی در داخل واحدها باید مثبت و رو به بالا و ارتفاع عمودی لوله در بیرون حداقل سه برابر طول افقی آن باشد.
۱۱. توجه به داغ بودن دودکش پس از روشن کردن وسیله گرمایشی به اطمینان شما از تخلیه گاز کمک خواهد کرد. اگر لوله دودکش بخاری شما سرد است دلیل آن خارج نشدن محصولات احتراق و گازهای سمی از دودکش است در این صورت باید ضمن رفع نقص، به طور موقت با باز کردن قسمتی از در یا پنجره، تهویه در محیط ایجاد کنید.
۱۲. ضمن ایجاد تهویه مناسب جهت آشپزخانه و حمام منزل، از نصب آبگرمکن در حمام و نیز روشن کردن شعله‌های اجاق گاز در آشپزخانه جهت گرم نگه داشتن محیط داخل خانه جدا خودداری کنید.
۱۳. اگر فضای منزل خود را با شوفاژ و سیستم حرارت مرکزی گرم می کنید درز بندی و بستن منافذ درها و پنجره ها به منظور جلوگیری از اتلاف حرارتی بلاملانع است اما در صورتی که از بخاری‌های گازسوز به منظور گرمایش محیط استفاده می‌کنید حتما مختصری تهویه از طریق در یا پنجره در فضا ایجاد کنید و از درز بندی و بستن کامل منافذ خودداری کنید.
۱۴. در صورت احساس علائم سردرد و سرگیجه و تهوع در مکانی که احتمال وقوع مسمومیت وجود دارد فورا آن مکان را ترک کرده و به فضای آزاد پناه ببرید و در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
۱۵. در صورت تداوم علائم فوق برای چند روز متوالی احتمال مسمومیت خفیف با این گاز وجود دارد که بهتر است در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.
۱۶. رانندگان وسایل نقلیه سنگین، از روشن کردن گاز پیک نیک در اتاق وسیله نقلیه خود جهت استراحت و خواب جدا خودداری کنند.
در برخورد با موارد مسمومیت با گاز مونوکسید کربن چه باید کرد؟
۱. در صورت مواجهه با مصدومان، سریعا آن ها را از محیط خارج کنید.
۲. پس از خارج ساختن مصدوم از محیط آلوده فورا با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید.
٣. علائم حیاتی مصدومان را کنترل کنید و از باز بودن راه های هوایی مصدوم اطمینان حاصل کنید.