حادثه 24 - یکی از مهم‌ترین دوران زندگی زنان، دوران بارداری است. در این دوران، زنان باید هم از نظر جسمی و هم از نظر روانی آمادگی کامل برای مراقبت از یک موجود زنده در درون خود را داشته باشند وگرنه ممکن است مشکلاتی را هم برای خود و هم برای جنین ایجاد کنند.
طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی، سن 10تا 19سالگی دوران نوجوانی است. در این دوران علائم بلوغ در فرد ظهور پیدا می‌کند و به مرور فرایند رشد ادامه می‌یابد. حال آنکه برخی دختران در این سن ازدواج می‌کنند و در دورانی که خودشان در حال رشد هستند باردار می‌شوند. این بارداری می‌تواند هم برای مادر و هم برای جنین عوارضی داشته باشد که برای آشنایی بیشتر با این عوارض با دکتر مریم پوررضا، متخصص زنان و زایمان و فوق‌تخصص نازایی گفت‌وگویی انجام شده که در ادامه می‌خوانید.
به نظر شما چه سنی برای ازدواج و بارداری مناسب است؟
ابتدا باید بگویم که ازدواج باید بعد از بلوغ صورت بگیرد. این یک اصل است. دختران برای ازدواج باید هم از نظر روحی، هم از نظر جسمی و هم از نظر شعوری آمادگی لازم را داشته باشند و آموزش‌هایی را از قبل ببینند. بنابراین قدم اول، آمادگی برای ورود به یک زندگی جدید است که باید حتما به آن توجه شود. در گام بعدی باید این آگاهی را داشته باشد تا از بارداری‌های ناخواسته جلوگیری کند. به طور حتم برای بچه‌دارشدن باید شرایطی مانند وضعیت روحی زوجین، شرایط خانوادگی، اقتصادی و... فراهم باشد. بنابراین حتی اگر دختری در سن پایین ازدواج کرد باید دقت داشته باشد بچه‌دارشدن نیاز به آمادگی جسمی و روحی دارد. با در نظر گرفتن این مسائل، بهترین سن برای بارداری را بین 20تا 35سال در نظر می‌گیرند. وقتی بارداری در سنین پایین اتفاق می‌افتد، ذخیره استخوانی مادر نوجوان به سمت جنین می‌رود. از سوی دیگر او به تازگی عادت ماهانه شده و همین امر ممکن است منجر به کم‌خونی او شود. همچنین در این دوران احتمال اینکه مادر از نظر روحی و روانی آمادگی بارداری را نداشته باشد زیاد است.
آیا بارداری در سن پایین برای مادر خطرناک است؟
به طور حتم همین طور است. اگرچه ممکن است یک دختر 15ساله باردار شود اما لگن و اندام او برای بارداری آمادگی ندارد؛ چراکه هنوز رشد کافی نکرده است. دختران در سنین نوجوانی در حال رشد هستند و تا زمانی که رشد جسمی و استخوانی آنها کامل نشده باشد ممکن است در بارداری دچار مشکل شوند. معمولا رشد کامل جسمی و استخوانی بعد از 18سالگی است. میزان سقط جنین در مادران کم‌سن به دلیل کامل‌نبودن رشد جسمی و عدم‌آگاهی بیشتر است. از سوی دیگر میزان زایمان‌های زودرس هم در این دوران بالاست. رحم مادر نوجوان چون هنوز رشد کامل را نکرده است آمادگی نگهداری از جنین بالای 3کیلو را ندارد و در بیشتر اوقات وقتی جنین به وزن یک کیلو و700تا 2کیلو می‌رسد زایمان زودرس اتفاق می‌افتد.
آیا مادران نوجوان هنگام زایمان هم دچار مشکل می‌شوند؟
بله. معمولا مادران نوجوان نمی‌توانند ورزش‌های لازم را به خوبی اجرا کنند یا تنفس‌های هنگام زایمان را به درستی انجام دهند و چون لگن آنها هنوز در حال رشد است زایمان طبیعی برای آنها بسیار سخت است. اگرچه همیشه زایمان طبیعی نسبت به سزارین ارجحیت دارد اما مادران نوجوان معمولا در زایمان طبیعی موفق نیستند و مجبور به سزارین می‌شوند که خود این عمل هم عوارض دارد.
میزان مشکلاتی که برای جنین مادران نوجوان به وجود می‌آید در مقایسه با سایر جنین‌ها چقدر است؟
قبلا اشاره کردیم که میزان سقط و زایمان زودرس در مادران نوجوان بالاست. بنابراین وقتی زایمان زودرس انجام می‌شود جنین نارس به دنیا می‌آید و زنده‌بودن یا زنده‌ماندن آن با دردسرهایی همراه است. از طرفی به دلیل زایمان زودرس ممکن است کودک در آینده از نظر رشد عقلی هم دچار مشکل شود.
برخی افراد شرایط آب و هوایی و ارث را در آسان‌بودن زایمان دخیل می‌دانند و معتقدند که دختران نوجوان در برخی مناطق به‌راحتی می‌توانند زایمان طبیعی داشته باشند. این موضوع از نظر علمی‌چقدر صحیح است؟
مسائل ارثی اثرگذار است اما شرایط آب و هوایی را نمی‌توان با قاطعیت اعلام کرد؛ مثلا نمی‌توان گفت که بارداری در زوجی که در مناطق گرمسیری زندگی می‌کنند بهتر یا بدتر از زوجی است که در مناطق سردسیر هستند. در مجموع الگوی بلوغ در جامعه یکسان است. اگر ازدواج در سنین پایین اتفاق می‌افتد، بهتر است چند سال اول از بارداری جلوگیری شود تا زن به بلوغ جسمی‌و روانی برسد.