زندانی شدن مجرمانی که اخلاقاً بی گناه هستند

 حادثه 24 - گاهی اوقات آدم‌ها عمداً مرتکب جرائمی می‌شوند. مثلاً آگاهانه یک داروی غیرقانونی را می‌فروشند. یا آگاهانه نقشه قتل و ناپدید کردن فردی را می‌کشند. آگاهانه کلاهبرداری می‌کنند و غیره. اما گاهی نیز ناخواسته و شاید تصادفی، شاید از سر ناآگاهی یا نبود درک کامل، قانونی را زیر پا می‌گذارند. جرمی که عمدی نیست، اقدامی است که وقوع آن بدون اراده فرد مجرم بوده اما به هر حال چون قانون را نقض کرده است، مقصر است. در این نوع جرم، تقصیر به 4 نوع تقسیم می‌شود: بی‌مبالاتی، بی‌احتیاطی، رعایت نکردن نظام‌های دولتی و نداشتن مهارت. در ایران بیشتر جرائم غیرعمدی، مربوط به بدهی‌های مالی ناشی از ناتوانی مالی در پرداخت چک یا ناتوانی مالی در پرداخت مهریه و نفقه می‌شود. همچنین ناتوانی در پرداخت دیون ناشی از حوادث رانندگی و کارگاهی نیز بخش دیگری از این ماجراست که حدود 185نفر در کشور به خاطر این نوع حوادث در زندان هستند. حوادث ورزشی و تفریحی، سقوط، غرق‌شدگی، سوختگی، مسمومیت و خفگی نیز بخشی از حوادثی هستند که اگر فردی بدون قصد مرتکب آنها شده و به فرد دیگری آسیب بزند، می‌تواند شامل این جرم قرار گیرد که البته موارد آن انگشت‌شمار است.

حوادث ترافیکی

انواع صدمات مربوط به حوادث رانندگی شامل قتل، صدمات شدید بدنی و صدمات خفیف می‌شود. صدمات شدید شامل صدمه غیرقابل علاج، از بین رفتن حواس و تغییر شکل دائمی عضوی از صورت و از کار افتادن عضو محسوب می‌شود. صدمات خفیف‌‌تر شامل ضعف دائمی یکی از اعضا و نیز از بین رفتن قسمتی از عضو بدون از کار افتادگی و وضع حمل قبل از موعد طبیعی است. طبیعتا به تناسب اینکه جنایت ناشی از تقصیر با وسیله نقلیه منجر به قتل یا کمتر از قتل می‌شود، راننده ممکن است به پرداخت دیه و تعزیر محکوم شود. این نوع جرم، جنایت غیرعمدی ناشی از تقصیر است و شبه‌عمد محسوب می‌شود. بی‌احتیاطی (رانندگی با سرعت بالا)، بی‌مبالاتی (نزدن راهنما هنگام گردش به چپ)، نداشتن گواهینامه رانندگی، نقص فنی و نداشتن تسلط کافی در رانندگی از تقصیرات مرتکب به شمار می‌آید. در سال 98 تعداد 16هزارنفر جان خود را به ‌خاطر حوادث رانندگی از دست دادند و 347هزار نفر نیز مصدوم شدند. با این حال زندانیان دیه تصادفات در کشور حدود 100نفر هستند. تلاش‌های انجام شده برای اجباری‌شدن بیمه شخص ثالث باعث کاهش تعداد این نوع زندانیان در کشور شده است. سهم حوادث رانندگی کشور 17درصد از کل حوادث است.

حوادث کارگاهی

حوادث ناشی از کار اتفاق یا پیامدی است که در جریان انجام کار پدید می‌آید و با صدمات مرگبار یا غیرمرگبار همراه است. براساس قانون کار، مسئولیت اجرای مقررات و ضوابط فنی و بهداشتی کار بر عهده کارفرما و مسئولان واحدهاست. هر گاه بر اثر رعایت نشدن این مقررات از سوی کارفرما، حادثه‌ای رخ دهد، شخص کارفرما از نظر کیفری و حقوقی مجازات‌های مندرج در این قانون، مسئول است. کمتر از نیم درصد مددجویان ستاد دیه، محکوم به پرداخت دیه به ‌خاطر حوادث کارگاهی هستند. بر این اساس حدود 80نفر در کل کشور محکوم به پرداخت دیه هستند که به‌ طور میانگین 400میلیون تومان برای این افراد باید پرداخت شود. اینها افرادی هستند که بیمه از آنها حمایت نمی‌کند و تعدادی از پرونده‌های آنها منجر به فوت بوده است. گلستان بیشترین حوادث کارگاهی را دارد. در این استان 15حادثه منجر به فوت در سال گذشته رخ داده و بعد از آن مازندران با 6نفر و تهران با 5نفر دارای بیشترین مددجویان حوادث کارگاهی هستند. استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، آذربایجان غربی، کرمان، بوشهر، خراسان جنوبی، قزوین، خوزستان، سمنان و ایلام هیچ بدهکار محکوم به پرداخت دیه برای حوادث کارگاهی ندارند.

حوادث ورزشی و تفریحی

هر کسی که با رفتار خود موجب لطمه به دیگران شود، در قبال آنها مسئولیت قانونی دارد. در حوادث ورزشی یا تفریحی نیز این نقض مقررات می‌تواند عامدانه باشد؛ مثلاً صدمه زدن به ورزشکار حریف در میدان ورزشی که منتهی به تضییع حقوق او شود. اما این حوادث می‌تواند در نتیجه بی‌احتیاطی یا هیجان اتفاق بیفتد که به سلامت، مال، جان یا هر حق دیگری از فرد مقابل لطمه وارد کند. در نتیجه فردی که این صدمه را وارد کرده مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود خواهد بود. مربیان، سرپرستان وداوران ورزشی که مکلف به مراقبت از ورزشکاران هستند، هرگاه از انجام وظایف محوله خودداری کنند و به ایجاد حادثه منتهی شود، مسئول خواهند بود. همچنین معلم ورزش نسبت به دانش‌آموزان، درصورت تقصیر ضامن خواهد بود. البته در ایران هیچ فردی درخصوص این نوع جرائم غیرعمد در زندان به سر نمی‌برد. گروه سنی نوجوانان، جوانان(20تا 29سال) و میانسالان(30تا59سال) شامل بیشترین تعداد این حوادث در کشور می‌شوند.

سقوط، غرق شدگی، سوختگی، مسمومیت و خفگی

سقوط 4درصد حوادث کشور، سوختگی 2درصد، غرق شدگی یک درصد و انواع خشونت 2درصد از کل حوادث را به ‌خود اختصاص داده‌اند. طبق آمار موجود در سال 1398تعداد 1200نفر بر اثر غرق‌شدگی جان خود را از دست داده‌اند، 1800نفر بر اثر سوختگی جان باخته‌اند و 784نفر بر اثر مسمومیت و خفگی با گاز مرده‌اند. اما هیچ مجرمی بر اثر ایجاد حادثه غیرعمد در این حیطه و ناتوانی در پرداخت بدهی، زندانی نشده است.