ارتکاب جرم همزاد بشر و از پدیدههای همیشگی تلقی میشود. با تغییر و تحول در شیوه زندگی بهویژه در دوره فناوری اطلاعات و گستردگی شبکههای مجازی در سالهای اخیر اشکال ارتکاب جرم هم دچار تغییر و تحول شده است. نکته قابل توجه این است که معمولا بعد از پیدایش هر فناوری ابتدا بزهکاران مستعد با استفاده از آن مبادرت به ارتکاب جرم میکنند و بعد از کثرت ارتکاب، دستگاههای مربوطه به مبارزه با آن بر میخیزند. این در حالی است که در برخورد با این جرایم شیوههای سنتی پاسخگو نخواهند بود. فضای مجازی گاه خود سازوکاری برای ارتکاب جرایم سنتی مانند کلاهبرداری، جعل و... یا بسترساز ارتکاب جرایم متفاوت با گذشته میشود.
کلاهبرداری و فریب بزهدیدگانی مانند دختران و پسران جوان با استفاده از فضای مجازی از نوع کلاهبرداریهای سنتی است؛ چرا که در این نوع حتما باید قربانی فریب بخورد و با رضایت ناشی از فریب امکانات، امتیازات و ارزشهای مالی و معنوی و حتی عاطفی خود را در اختیار فاعل جرم بگذارد. این دست از مانورهای متقلبانه با استفاده از سازوکارهای نوین و جدید مدتهاست که در کشور ما و در دنیا اتفاق میافتد. نکتهای که باید به آن توجه کرد این است که قربانیان این نوع جرایم هم ویژگیها و مشخصات خاصی دارند. یعنی شخصی که قصد کلاهبرداری از افراد را دارد ممکن است با همان حیله و نیرنگ نتواند دهها نفر را اغوا کند اما یک نفر از میان افراد هدف، فریب خورده و قربانی شود. این نوع پدیدهها بسیار پیچیده است و از لحاظ آسیبشناسی از یک سو مستلزم بررسی و مطالعه رفتار مجرم و از سوی دیگر بررسی ویژگیهایی است که موجب آسیبپذیری بزهدیده شده است. معمولا قربانیان این جرایم از افرادی تشکیل میشوند که زود باورند و استعداد بزهدیدگی آنها از دیگران بیشتر است. دختری که در سن و سال کم قربانی اینگونه رفتار بزهکارانه میشود از لحاظ شخصیتی و عاطفی دچار کمبود و مشکلات متفاوتی است؛ مشکلاتی که شانس بزهدیدگی را در او نسبت به بقیه افزایش میدهد. درباره این اشخاص باید حتما وضعیت خانوادگی و مراحل رشد روانیشان مورد مطالعه قرار گیرد. مسلما چنین دخترانی دارای والدینی هستند که یا به درستی اطلاعات و آموزههای تربیتی مناسب را فرانگرفتهاند و یا با عدمتامین نیازهای طبیعی آنها را در برهوت یا غربت عاطفی و به نوعی در محرومیتهای خاصی قرار دادهاند که موجب آسیبپذیری دختر جوان شده است. دختران جوان در این سن و سال بهدنبال کسب هویت، استقلالطلبی و به نوعی عرض اندام در زندگی اجتماعی هستند و در یک همسانسازی با بزرگ ترها قصد اثبات توان اجتماعی خود را دارند. در نتیحه بیمحابا و بدون توجه به تبعات و نتایج اقدامات خود دست به کارهایی میزنند که ریشه احساسی دارد و در نهایت آسیبهای سختی را متحمل میشوند که اغفال شدن توسط افراد غریبه و به بیراهه کشیده شدن، سوءاستفاده عاطفی و جنسی و ارتکاب جرایمی مثل سرقت و سوق پیدا کردن به مصرف موادمخدر میتواند از عواقب آن باشد.
مسلما قربانیان این پدیدهها فقط قشر جوان یا خانواده آنها نخواهند بود. خسارت اصلی به جامعه و مدیریت آینده کشور وارد خواهد شد. در این خصوص باید با اقدامات و تدابیر مناسب و مختلف بهویژه در حیطه فرهنگآموزی چالشهای ناشی از فضای مجازی برای جوانان ترسیم شود و رسانهها بهویژه رسانه ملی با آموزش سیستماتیک و برنامهمحور زمینهای را فراهم آورد تا هم والدین و هم نوجوانان و جوانان تواناییهای خنثیسازی خطرات و رفتارهای مجرمانه را دریابند و آگاهی لازم را پیدا کنند.