این روزها یکی از راههای زوج های نابارور برای بچه دار شدن استفاده از شیوه رحم اجاره ای است. اما اصلا رحم اجاره ای چیست و چطور می شود رحم اجاره کرد؟ چه کسانی رحم اجاره می دهند و قیمت اجاره رحم چقدر است و آیا این کار عوارض دارد؟ سحر، دلال رحم اجاره ای در گفتگویی همه چیز درباره اجاره رحم را بازگو کرده است. از شرایط و قیمت رحم اجاره ای تا قیمت شیردهی.
راجع به کارتان توضیح دهید، دقیقا چه کار می‌کنید؟ چه موردهایی را پیدا می‌کنید و نحوه پیدا کردن این خانم‌ها به چه صورت است؟
در کار ما خانواده‌ای که‌گیرنده محسوب می‌شود، نزد پزشک می‌رود. آنها به هر دلیلی نابارور محسوب می‌شوند که باید از کیس سوم استفاده کنند و معمولا کیس سوم ما تخمک اهدایی یا ساراگِیت یعنی همان رحم جایگزین است. پزشک به آنها دستور می‌دهد که باید این کار را انجام بدهند و کارهای اداری را ما برای‌شان انجام می‌دهیم. معمولا این کیس‌ها یا از طریق اینستاگرام با ما آشنا می‌شوند یا در گوگل سرچ می‌کنند یا به واسطه هر کسی که قبلا این کار را انجام داده با ما آشنا می‌شوند. یک‌سری فرم پر می‌کنند و بعد ما با آنها آشنا می‌شویم، اگر شرایطی را که ما می‌خواهیم یا پزشک یا آن مرکز مناسب می‌داند، داشته باشند آنها را برای اهدای تخمک یا ساراگِیت پذیرش می‌کنیم. معمولا کیسی که سالم و بارور باشد باید حتما زیر ۳۲ سال باشد، حتما یک فرزند سالم داشته باشد و نباید بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و بیماری‌های قلبی داشته باشد. باید یک کیس سالم باشد، آزمایش‌های روتین را انجام می‌دهند و اگر همه‌چیز خوب باشد کارشان را شروع می‌کنند.
خانم‌هایی که انتخاب می‌کنید، حتما باید یک فرزند سالم داشته باشند؟
بله. چون هر خانمی که یک فرزند سالم به دنیا بیاورد «از نظر ژنتیکی» طوری است که انگار در مجموع نظر پزشک را تایید می‌کند که این خانم بارور است و می‌تواند فرزند سالم داشته باشد. یک‌سری مراکز هستند که از خانم‌های بدون فرزند پذیرش می‌کنند، چون الان به‌قدری ناباروری زیاد شده که با توجه به کمبود اهداکننده نمی‌رسند که بخواهند پاسخگو باشند. بنابراین یک‌سری نظرات‌شان را عوض کردند که از خانم‌هایی بدون فرزند و حتی خانم‌هایی که ازدواج نکردند هم تخمک بگیرند. قبلا به این صورت نبود و خیلی سختگیرتر بودند، اما الان این‌طور نیست و یک مقدار قوانین‌شان را تغییر داده‌اند.
رحم اجاره‌ای با اهدای تخمک چه تفاوتی دارد؟
فرض کنید خانمی با رحم سالم است که مشکلی هم ندارد، اما از نظر تخمدان ذخیره‌ای ندارد که آن تخمک بخواهد آزاد و بارور شود و در رحم آن را نگه دارد. رحم سالم است اما نیاز دارد که تخمک داشته باشد، بنابراین از تخمک یک کیس جوان استفاده می‌کند و با اسپرم همسرش در آزمایشگاه لقاح می‌دهند، جنین‌هایشان تشکیل می‌شود و همان را طی مصرف دارویی انتقال می‌دهند و باردار می‌شود؛ یعنی از تخمک اهدایی استفاده می‌کند که باردار شود.
رحم اجاره‌ای چطور؟
رحم جایگزین این است که تخمک خانم سالم است، اما به هر دلیلی مانند بیماری‌های زمینه‌ای دیابت، تیروئید، خودایمنی یا ایمنی نداشتن بدنش نمی‌تواند بچه‌دار شود یا سقط‌های مکرری که داشته برای رحم شرایطی فراهم کرده که نمی‌تواند فرزندش را نگه دارد. مجبور است که از تخمک خودش یا تخمک دیگر استفاده کند و از شخص دومی بخواهد که بیاید و آن جنین را به رحمش انتقال بدهد و به قول معروف ۹ ماه از آن جنین مراقبت کرده و آن را به دنیا بیاورد.
هزینه چطور است؟ کسی که اهداکننده است چقدر هزینه دریافت می‌کند؟
اکثر کسانی که می‌آیند مشکلات مالی دارند؛ یعنی این‌طور نیست که خانم از روی علاقه این کار را بکند و بیاید داروهای هورمونی را استفاده کند و رفت‌وآمد داشته باشد، وقت صرف کند و در آخر هزینه‌ای بین ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان دریافت کند. مساله مشکلات مالی است که آن هم مبلغ دریافتی بستگی به شرایط چهره، قد، وزن و... دارد. اکثرا چون شرایط مالی‌شان به گونه‌ای است که مجبور هستند این کار را انجام بدهند، خیلی کم پیش می‌آید که در دوره پذیرش‌مان یک خانم خودش بخواهد این کار را بکند؛ یعنی بحث مالی را توجه نداشته باشد.
معمولا چقدر به خانمی که چنین کاری می‌کند، حالا یا رحمش را در اختیار می‌گذارد یا تخمک، هزینه پرداخت می‌شود؟ خب، معمولا قیمت این دو با هم متفاوت است... .
بله، کسانی که تخمک اهدا می‌کنند معمولا رنج 10 تا 20 میلیون تومان را دریافت می‌کنند که آن هم به شرایط مرکز و شرایط فیزیکی‌ای که دارند بستگی دارد.
مثلا اگر زیبا باشند گران‌تر است و...
بله، دقیقا. می‌دانید که از نظر ژنتیکی آن کیس باید شبیه به مادر و پدر ژنتیکی باشد؛ مثلا خانمی که کلا در خانواده‌اش پوست سفید، موهای مشکی و چشم‌های مشکی دارد، نمی‌تواند از کیسی که چشم‌های آبی و پوست سفید دارد تخمک دریافت کند، چون نمی‌خواهند ژنتیک‌شان را تغییر بدهند و قصد دارند همان را ادامه بدهند. معمولا یک‌سری از افراد چون می‌خواهند این ژنتیک را داشته باشند، می‌گردند فردی را که شبیه خودشان است پیدا کنند یا ما برای‌شان این کار را بکنیم. معمولا دوست دارند هزینه بیشتری بدهند، اما همان کیس شبیه خودشان باشد.
یعنی شرایطی که می‌گویند داشته باشد؟
بله، شرایطی که می‌خواهند داشته باشد. حالا یک‌سری هم اصلا ژنتیک‌شان قد کوتاه، چشم و ابرو مشکی و... است و می‌خواهند از این تایم به بعد ژنتیک را تغییر بدهند و می‌خواهند از کیس‌هایی که چشم‌های‌شان رنگی است، پوست سفید و قد بلند دارند، استفاده کنند و قصد دارند کلا ساختارشان را عوض کنند. یک‌سری هم این‌طور فکر می‌کنند.
در واقع یک نوع ازدواج علمی اتفاق می‌افتد.
بله، دقیقا.
کسانی که رحم‌شان را در اختیار می‌گذارند چقدر هزینه دریافت می‌کنند؟
سال گذشته حدود ۵۰ تا ۷۰ میلیون می‌گرفتند، اما فکر می‌کنم از بهمن‌ماه یا اسفندماه یک جهش مبلغ در مراکز تهران به وجود آمد که این مراکز با توجه به مریض‌هایی که از کشورهای دیگر می‌آمدند و مریض‌های آی‌پی‌دی آنها محسوب می‌شد یک‌باره دستمزدها را بالا بردند و تبدیل به مبلغی شد که در قانون‌شان نیست و حتی عرف هم نیست، اما مبلغ را به ۲۰۰ و خرده‌ای میلیون کشاندند.
یعنی مراجعین خارج از کشور مبالغی پرداخت کردند که روی دریافت‌کنندگان داخلی هم تاثیر گذاشت؟
بله، دقیقا. مثلا ما کیسی داریم که از شهرستان آمده و مشکل مالی دارد، اما دوست دارد که این کار را انجام بدهد. فکر کنید در شهر خودش می‌تواند کیسی را با 70 میلیون داشته باشد، اما چون جنین‌هایش تهران است مجبور است 250 میلیون پرداخت کند تا بتواند آن کار را انجام بدهد.
آیا تا به حال پیش آمده که از کشورهای عربی یا غیرعربی، اتباعی خارج از اتباع ایرانی به شما مراجعه کنند و بگویند این تخمک و این اسپرم، این را برای ما بارور کنید. این اتفاق افتاده است؟
خودشان تخمک را بیاورند؟
بله، مثلا یک خانم را معرفی کنند. حالا که اسم کشورهای عربی آمد از کشورهای عربی استفاده کنیم، مثلا دو عراقی یا دو عربستانی بگویند که ما باردار نمی‌شویم و به ما کمک کنید که بچه‌دار شویم و خودشان هم از کشور خودشان خانمی را معرفی کنند؟
بله. از کشور خودشان کیس آوردند چون در کشور خودشان آن فناوری‌ای که اینجا هست وجود نداشته و اهداکننده را آورده‌اند. بعضی اوقات هم بوده که اهداکننده را از ایران به خارج برده‌اند که زایمان کند یا بردند که آنجا پانچر بشود و انتقال بدهد؛ همان جا بچه را به دنیا بیاورد، تحویل بدهد و برگردد.
مراقبت‌های حین بارداری چطور در مورد رحم‌های اجاره‌ای اتفاق می‌افتد؟ فرمودید که تخمک در خود مادر قانونی بارور می‌شود و در عُلقه زوجیت هستند که تخمکی به آنها اهدا می‌شود و خانمی که اهدا کرده کاملا کنار می‌رود و در این پروسه نیست، اما در رحم اجاره‌ای این اتفاق نمی‌افتد. بارداری پروسه و مراقبت‌های پزشکی، تغذیه‌ای و روحی و روانی دارد، چطور این موضوع را کنترل می‌کنید؟
وقتی شخصی به ما مراجعه می‌کند که ساراگیت بشود یا ممکن است آن خانواده بخواهند ایشان را ببینند یا ممکن است نظرشان این باشد که ایشان را نبینند و فقط سر زمان مشخص بیایند فرزندشان را بگیرند و بروند. معمولا دوست دارند ببینند و دورادور مراقب آن باشند و از کیسی مانند موسسه ما یا مراکز دیگر استفاده کنند که این شخص را تا روز زایمان ساپورت کند. یک‌سری موارد هم مانند تغذیه و مراجعه به پزشک هست که ما آنها را کمک می‌کنیم تا هر ماه سر زمانی که پزشک دستور می‌دهد ایشان مانند همه خانم‌های باردار چکاپ‌هایش را انجام بدهد و سر یک زمان مشخص نوزاد را تحویل بدهد، هزینه را بگیرد و برود. در این موارد یک‌سری هستند که دوست دارند آن شخص را اسکان بدهند، تمایل دارند شخص نزد آنها زندگی کند و خودشان مراقبت کنند و راس یک تایم فرزند را تحویل بگیرند. این معمولا در خانم‌هایی که بیوه یا مطلقه هستند اتفاق می‌افتد، چون خیلی کم پیش می‌آید این خانواده‌ها خانم متاهل و همسردار را نزد خودشان جا بدهند و تا روز زایمان نگهداری‌اش کنند. اکثرا از خانم‌های بیوه یا مطلقه استفاده می‌کنند که این موضوع برای‌شان راحت باشد.
یک رابطه عاطفی هم به لحاظ هورمون‌ها و... ممکن است بین جنین و مادر اجاره‌ای به وجود بیاید. تا به حال شده که یک رابطه عاطفی به وجود بیاید و جدا شدن مادر اجاره‌ای و فرزند سخت بشود و شما در این باره به مشکل بخورید؟
من با اکثر این افراد که صحبت می‌کنم- یک‌سری از همکاران من این‌طور نیستند، اما من در دوره کاری‌ام طوری رفتار می‌کنم که اینها از لحاظ روانی هم آماده شوند- مثلا یک‌سری‌های‌شان هستند که طی پروسه می‌گویند واقعیت این است که خیلی سخت‌مان است وقتی به دنیا می‌آوریمش او را بدهیم برود، اذیت‌کننده است اما چه کار کنیم که دست‌مان تنگ است و باید این کار را انجام بدهیم. ولی یک‌سری هم می‌گویند وقتی تخمک و اسپرم از کسی دیگر بوده و از نظر ژنتیکی فرزند کسی دیگر است و ما او را نگه داشته‌ایم چه لزومی دارد به آن فکر کنیم.
این مادر بعد از زایمان پستان‌هایش پرشیر می‌شود و باید به بچه شیر بدهد، آیا این شیر دادن هم اتفاق می‌افتد یا بچه را جدا می‌کنند؟
برای برخی خانم‌ها خیلی سخت است، چون کاری که خودش می‌توانسته انجام بدهد و به خاطر بیماری یا هرچیز دیگری نمی‌تواند و کسی دیگر آن انجام می‌دهد، برای‌شان سخت است که آن کیس شیردهی هم داشته باشد. آنها وقتی که خانم در اتاق عمل هست و نوزاد به دنیا می‌آید، نوزاد را می‌برند و آن کیس را نمی‌بینند و به وکیل‌شان می‌سپارند که هزینه‌هایش را پرداخت کند. اما یک‌سری‌های‌شان هم هستند که منطقی‌اند و با خودشان کنار آمده‌اند که فرزندشان ممکن است به شیر نیاز داشته باشد و معمولا یک تا ۲ سال از آن خانم می‌خواهند به نوزاد شیر بدهد و دستمزدش را پرداخت می‌کنند. فکر می‌کنم هر خانم بابت هر ماه شیردهی که دارد حدود 5 تا 10 میلیون دریافت می‌کند.
این به جز تغذیه‌ای است که آن خانم دارد؟
بله، دقیقا.
آیا اتفاق افتاده که رابطه‌ای عاطفی بین پدر و مادر اجاره‌ای اتفاق بیفتد؟ به هر حال همه اینها ممکن است.
بله، درست است، اما من تا به حال چنین کیس‌هایی نداشتم. معمولا در کیس‌های باروری‌مان خانم‌ها خودشان پیش‌قدم می‌شوند و از همسران‌شان می‌خواهند فقط از نظر مالی ساپورت‌شان کنند، ولی خیلی از آقایان هم هستند که خودشان پیش‌قدم می‌شوند چون فرزند می‌خواهند و نیازی ندارند که خانم حضور داشته باشد. این مورد برای کیس‌هایی است که یک فرزند سالم دارند ولی دچار ناباروری ثانویه شدند و نمی‌توانند باردار شوند؛ یعنی خانم تمایلی به داشتن فرزند از رحم یا تخمک کیس دیگر نداشته باشد، اما چون آقا دوست دارد فرزند پسر یا دختر داشته باشد این کار را انجام می‌دهد و خودش وارد ماجرا می‌شود.
یعنی بدون رضایت و حمایت همسرش وارد ماجرا می‌شود؟
بله، خودش وارد می‌شود و از نظر قانونی کارها را پیش می‌برد. معمولا چون شخصی به عنوان واسطه، وکیل یا لیدر مرکز در این میان هست، خیلی خودشان را درگیر این ماجراها نمی‌کنند.
تکلیف آن بچه چه می‌شود؟ پدر بچه را می‌برد؟
بله، معمولا در پروسه آی‌وی‌اف بیشتر نظر آقایان را می‌خواهیم تا خانم‌ها؛ مثلا یک آقا که می‌خواهد جنین اهدایی یا تخمک اهدایی یا ساراگیت بگیرد، اگر به شخصه خودش هم باشد و حتی وکالت هم از خانمش داشته باشد می‌تواند این کار را انجام بدهد. حتی خاطرم هست خانمی به خاطر مسافت راه نتوانسته بود بیاید و همه امضاها را آقا انجام می‌داد و اصلا بیمارستان نظری نداشت که چرا این‌طور است، اما همین اگر برعکس انجام می‌شد مطمئنا نمی‌گذاشتند آن خانم کارها را انجام بدهد.
آیا اسپرم اهدایی هم دارید؟
معمولا اسپرم اهدایی برای کسانی است که خانم مشکلی ندارد و آقا روی اسپرم مساله دارد. تا جایی که می‌دانم فکر نمی‌کنم مراکزی باشند که اسپرم اهدایی انجام بدهند. معمولا اگر اسپرم اهدایی نیاز باشد باید حتما از جنین اهدایی استفاده کنند، چون در شرع ما زیاد مناسب نیست. من که جایی را نمی‌شناسم بخواهند اسپرم اهدایی بگیرند.
این جنین اهدایی چطور اتفاق می‌افتد؟
تحت شرایطی که آقا و خانم هر دو مشکل داشته باشند یا آقا به تنهایی مشکل داشته باشد؛ از اسپرم او باشد یا واریکوسل داشته باشد یا از نظر ژنتیکی ناقل یک بیماری باشد که اگر با تخمک خانمش ادغام شود جنینی که به دنیا می‌آید از نظر ژنتیکی مشکل‌دار خواهد بود. در این موارد به جنین اهدایی نیاز دارند. جنین اهدایی هم باید کیسی باشد که خانم و آقا باشند، حتما یک فرزند سالم داشته باشند، از نظر ژنتیکی هم سالمِ سالم باشند و هیچ مشکلی نداشته باشند. معمولا از آنها آزمایش‌های کاریاتایپ و مشاوره ژنتیک می‌گیرند که اگر همه این مسائل درست باشد- که اکثرا هست چون فرزند سالم دارند و آقا و خانم آزمایشات روتین را انجام دادند- معمولا در این نوع کیس‌ها آن جنین صد درصد ایجاد می‌شود به این خاطر که قبلا یک فرزند از تخمک و اسپرم این خانم و آقا به وجود آمده است. معمولا در این نوع موارد خیلی سریع به اصل قضیه می‌رسند.
اگر بخواهیم صحبت شما را ساده کنیم این‌طور می‌شود که زوجی بچه‌ای را به دنیا می‌آورند و به زوج دیگر می‌دهند.
بله، همین‌طور است. روند به این صورت است که اسپرم همسرشان با تخمک خودشان لقاح داده می‌شود، جنین‌ها فریز می‌شوند و به نام‌گیرنده در بیمارستان به حالت فریز می‌مانند و آنها استفاده می‌کنند. فقط در این موضوع یک‌سری مراکز هستند که به جنین اهدایی هیچ‌وقت رضایت و اجازه نمی‌دهند به رحم جایگزین انتقال داده شود؛ یعنی فقط باید آن خانم اگر رحم مناسبی دارد از جنین اهدایی برای رحم خودش استفاده کند، نه اینکه از یک خانم و آقا جنین بگیرد، فریز کند و به رحم جایگزین فرد دیگری انتقال بدهند.
فقط در رحم کسی که قرار است مادر باشد مجاز است؟
بله، تا جایی که من می‌دانم غیر از این مجاز نیست. حالا شاید یک‌سری جاها بخواهند این کار را انجام بدهند و کسی هم متوجه نشود، اما تا جایی که من می‌دانم قانون این اجازه را نمی‌دهد.
تا به حال شده یک نفر از خانم‌هایی که رحم‌شان را اجاره می‌دهند به شما مراجعه کند و دچار درگیری‌های عاطفی شده باشد؛ بگوید می‌خواهم این بچه را خودم بزرگ کنم و اصلا این چه کاری بود کردم. آیا خانم‌ها دچار چنین تنش‌هایی شده‌اند؟
بله، خیلی زیاد.
در این مواقع چه می‌کنید؟
معمولا کیس‌هایی که ساراگیت می‌شوند را بیشتر مراقب‌شان هستیم تا کیس‌هایی که تخمک می‌شوند.
از چه جهت مواظب‌شان هستید؟
پس از زایمان، چون در پروسه زایمان یک باردار محسوب می‌شوند و چکاپ‌های‌شان را انجام می‌دهیم، اما بعد از زایمان خیلی‌های‌شان دچار مشکلات روانی می‌شوند زیرا آن فرزند را به دنیا آوردند و هزینه‌ای برای آن گرفتند و شاید دیگر آن هزینه برای‌شان نمانده است.
چرا نمانده است؟
یا خیلی مشکل داشتند و هزینه را صرف کرده‌اند یا خواستند کاری را شروع کنند و نتوانستند و هزینه‌ای که گرفتند بابت سختی‌هایی که طی ۹ ماه کشیدند ناچیز بوده است. برای همین وقتی به عقب برمی‌گردند می‌بینند از بدن خودشان استفاده کردند، فرزند را به دنیا آوردند و دادند رفته ولی هنوز درگیر داروهای هورمونی هستند. بالاخره یک خانمی که می‌خواهد مادر شود شاید به خاطر وجود فرزندش اینها را متحمل شود و اصلا هم برایش مهم نباشد.
یعنی عوارض ناشی از بارداری؟
بله، دقیقا. مثلا پس از زایمان افسردگی گرفتند و تماس گرفتند و خواستند بچه را ببینند، اما به دلایلی نشده است. ولی بسیاری از خانواده‌ها خیلی منطقی برخورد می‌کنند و اصلا برای‌شان مهم نیست که آن خانم فرزندشان را ببیند و به این فکر نمی‌کنند مشکلی پیش بیاید یا خیر. خیلی راحت ارتباط می‌گیرند، حتی فرزندشان هفت یا ۱۰ ساله است و عکس‌ها را ردوبدل می‌کنند، حتی او را در منزلش می‌بینند و برایش توضیح می‌دهند که این فرزند ماست که تو به دنیا آورده‌ای.
چند سال است که این کار را انجام می‌دهید؟
هشت سال...
در این هشت سال تجربه گرانبهایی به دست آوردید و با موارد خیلی خاصی روبرو شدید. تنش‌های عاطفی که این خانم‌ها درگیر آن می‌شوند و... همچنان توصیه‌تان به رحم اجاره‌ای و تخمک است یا اینها کیس‌هایی هستند که می‌توانند از شیرخوارگاه هم فرزندی بگیرند و بزرگ کنند.
بله، درست است... .
توصیه‌تان چیست؟ فکر می‌کنید که رحم اجاره‌ای اتفاق بهتری است؟
اکثرا وقتی می‌آیند همین موضوع را می‌گویند که ما رفتیم و پیگیری کردیم تا از طریق بهزیستی فرزندی را بیاوریم و بزرگ کنیم، اما مشکلات زیادی جلوی پای ما بود و باید هزینه‌های هنگفت‌تری پرداخت می‌کردیم یا باید یک‌سری شرایط را می‌داشتیم اما نداریم که بتوانیم این کار را انجام بدهیم. شاید ما سال‌هاست انتظار کشیدیم، اما این اتفاق نیفتاده و مجبور هستیم این کار را انجام بدهیم.
یعنی شما معتقدید که سخت‌گیری‌های بهزیستی یا مراجع مسوول باعث رونق رحم اجاره‌ای شده است؟
بله. یک کیس که داوطلب نوزاد متولدشده است و می‌خواهد او را به سرپرستی بگیرد، مسلما بهزیستی شرایط خیلی سخت‌تری نسبت به آی‌وی‌اف جلوی رویش می‌گذارد.
شما می‌فرمایید که دست‌کم اینها باید ۲۵۰ میلیون هزینه کنند، این به جز هزینه‌های بارداری، بیمارستان و... است.
بله، دقیقا. خب یکسری‌ها هم نظرشان این است که آنها که در بهزیستی هستند مشخص نیست خانواده‌شان چه کسی هستند و ما اینجا می‌دانیم مادر و پدرش کیست و از نظر ژنتیکی بررسی‌اش می‌کنیم. وقتی ایشان تخمک می‌گیرد به نوعی به خودش این باور را می‌رساند که من در حال تخمک‌کشی، باروری و زایمان هستم و یک جورهایی با تخمک و ساراگِیتش زندگی می‌کند.
در واقع این نوعی شبیه‌سازی ذهنی است... .
بله دقیقا. از نظر ذهنی خودشان را آماده می‌کنند که ما این کار را انجام می‌دهیم اما شخصی که می‌خواهد فرزند داشته باشد اگر آی‌وی‌اف کند بهتر است.
چرا نظرتان به آی‌وی‌اف است؟
من اگر بخواهم آی‌وی‌اف انجام بدهم کیس مورد نظرم، همسرش و فرزندش را می‌بینم و از نظر ژنتیکی و آزمایش‌هایی که در طول بارداری و دوره قبل از بارداری باید انجام داد، همه را می‌بینم و اگر مناسب باشد جلو می‌روم و ادامه روند می‌دهم.
یعنی به لحاظ سلامت مورد بررسی قرار می‌گیرد؟
بله دقیقا. حالا یک‌سری خیلی سختگیرتر هستند و دوست دارند این کیس در دوره‌ای که دارند او را می‌شناسند و با او ارتباط دارند حتما تحت نظر روانشناس باشد و یک‌سری فرم‌ها و پذیرش‌ها را پر کند که بدانند از لحاظ شخصیتی دوگانه نیست و همان یک شخصیت است.
یعنی به لحاظ روانی هم بررسی می‌کنید؟
بله، دقیقا. هر چه باشد آن تخمک قرار است ژنتیک شخص را حمل کند و معمولا خیلی‌ها می‌گویند همسر ما خانواده‌ای آرام دارد و ما کیسی آرام می‌خواهیم، حالا شاید آن کیس با ما که صحبت می‌کند و او را پذیرش می‌کنیم و در 2 یا سه بار رفت‌وآمد از نظر ما فوق‌العاده خانم آرامی به نظر برسد، اما پشت پرده قضایای دیگر باشد. خب، ما که منزل او زندگی نمی‌کنیم تا بدانیم آن خانم چطور رفتار می‌کند. معمولا این را به پژوهشگاه رویان یا مرکز ما می‌فرستند؛ فعالیت‌های‌شان طوری است که مشاورِ روانشناس بدن‌شان را چک می‌کند، از لحاظ اینکه خودکشی یا خودزنی نداشته باشند یا آثار سوختگی در بدن‌شان نباشد که علایمی باشد که مثلا از نظر روانی مشکل دارند، اگر این‌طور باشند معمولا این کیس‌ها رد می‌شوند.
موردی داشتید که دو یا سه بار اقدام به این کار کند و دو، سه بار رحمش را اجاره بدهد؟
بله، خانمی داشتیم که سه بار ساراگِیت شده و هر سه بار هم فرزند سالمی تحویل داده و خودش هم 2 تا فرزند داشته است. ما مورد داشتیم که خانم 25 ساله بودند و بچه‌های خودش را به دنیا آورده و 2 بار هم ساراگِیت شده و الان که مجدد به 30 سالگی نزدیک شده دوست دارد دوباره این کار را انجام بدهد.
چرا دوست دارد؟
مساله عمدتا مالی است. ولی اکثر اینها هزینه‌های‌شان را همسران‌شان می‌گیرند، کار و کاسبی راه می‌اندازند یا می‌خواهند خانه‌شان را بزرگ‌تر کنند و جای دیگر بروند. اکثر اینها هزینه‌ها را که می‌گیرند آن حس برای‌شان می‌ماند. حسی که این کار را انجام دادند برای‌شان می‌ماند، چون وقتی با آنها صحبت می‌کنید بُعد مالی‌اش را در نظر نمی‌گیرند. بیشتر می‌گویند ما این کار را کردیم و بچه به این صورت بود و اینقدر بود که به دنیا آمد و.... حتی ما تخمک اهدایی داشتیم که وقتی این کار را کرد، فرزند آن خانم به دنیا آمد و نام فرزند همان خانم را رویش گذاشتند و خیلی شبیه هم بودند. اگر هر دو بچه را ببینید- هر دو هم پسر هستند- فکر می‌کنید این خانم ایندو بچه را به دنیا آورده است، اصلا انگار نه انگار که یک خانم دیگر آن را پرورش داده است. برای من خیلی جای سوال بود که اینقدر شباهت زیاد بود... .
یعنی رحم اجاره‌ای ژن غالب بوده است.
بله. آدم فکر می‌کرد این شخص دو تا پسر به دنیا آورده است.
این بچه‌ها با هم در ارتباط هستند؟
نه، فقط همان روز زایمان که آن خانم خودش خواست، این خانم را ببیند و با شماره‌اش تماس بگیرد و بگوید این بچه به دنیا آمده و من دوست دارم اسم پسر شما را روی او بگذارم. همان نام پسرش را گذاشت و خیلی هم شبیه هم هستند، چون با من در ارتباط است، من بچه‌ها را می‌بینم.
نوعی بهره‌کشی در این موضوع نمی‌بینید؟
بهره‌کشی نیست چون اکثرا خودشان داوطلب انجام این کار هستند.
به هر حال تحت شرایطی که همسر یا پدر برای‌شان درست کردند داوطلب می‌شوند.
تا جایی که من می‌دانم در کشورهای دیگر این‌طور نیست که یک خانم بیاید اهدایی را انجام بدهد و بابت آن هزینه دریافت کند. شاید او خودخواسته بخواهد از تخمک خودش به آن خانم تخمک بدهد، آن تخمک به دنیا بیاید و 18 ساله بشود و به او بگویند که مادر ژنتیکی شما فلانی است، چون از نظر قانونی باید بداند که مادر ژنتیکی‌اش چه کسی است. ولی در ایران این‌طور نیست و معمولا یک‌سری قوانین در مرکز ماست که اصلا نباید آن شخص را ببیند و اصلا نباید بدانند آن کیس کجا زندگی می‌کند و فقط باید یک‌سری عکس به آنها نشان بدهند و عکس هم باید واقعی باشد نه عکس یک کیس دیگر. اینها اکثرا خودشان می‌آیند و اکثر آنها هم به خاطر هزینه‌ای که می‌خواهند مراجعه می‌کنند. یک‌سری پزشک‌ها هستند که وقتی کیس را می‌بریم تا روتین بخواهند کارش را انجام بدهند برایش توضیح می‌دهند اگر قرار است این کار را انجام بدهی امکان دارد این هورمون روی بدنت تاثیر بگذارد یا اگر بیماری زمینه‌ای داشته باشی امکان دارد در چند سالگی این بیماری را بگیری و ما به تو توضیح می‌دهیم اگر دوست داری این کار را بکنی، اگر نه نیایی، چون واجب نیست این کار را به خاطر هزینه انجام بدهی. ولی اکثرا مبلغ برای‌شان مهم است. شاید درصد خیلی کمی از آنها ببینند که اصلا ارزش ندارد به خاطر این هزینه دوره 14 روزه هورمون را تحمل کنند یا امکان دارد به جای یائسه شدن در سن 52 سالگی در سن 40 سالگی یائسه شوند. شاید درصد خیلی کمی از آنها وقتی به این کارشان خیلی خوب فکر می‌کنند، می‌گویند ما نمی‌توانیم این کار را انجام بدهیم، اما درصد بیشتری از آنها دوست دارند هزینه‌اش را بگیرند و یک‌سری اصلا کارشان همین است.
در واقع موتور محرک پول است؟
بله.
کارتان این است که کیس‌ها را به هم معرفی می‌کنید؟
بله، معرفی می‌کنیم و کارهای اداری‌شان را انجام می‌دهیم. اگر مشاوره بخواهند هم انجام می‌دهیم. شاید این مشاوره را بخواهند در موسسه دیگری انجام بدهند ولی باید هزینه زیادی پرداخت کنند و در نوبت بمانند. ما این شرایط را برای‌شان آماده می‌کنیم و حتی شده کیس‌هایی را به سرانجام رساندیم آن هم بدون هیچ هزینه‌ای؛ یعنی فقط هزینه‌های روتین مرکز را پرداخت کردند و از هزینه‌های جانبی که برای ماست چون به عنوان یک وکیل داریم کارشان را انجام می‌دهیم خبری نبوده است.
در واقع به نوعی از دو طرف وکالت می‌گیرید که کارها و گفت‌وگوها را انجام بدهید؟
بله. یک‌سری‌های‌شان مانند رحم جایگزین می‌آیند و صحبت می‌کنند. من با آنها صحبت می‌کنم که می‌دانم شما مشکل دارید، باید هزینه بگیرید که مشکل‌تان را رفع کنید، اما همه‌چیز هزینه نیست. شما از نظر خودتان در رابطه با هزینه‌اش صحبت می‌کنید ولی آنها به چیزی که توجه ندارند هزینه است و برای‌شان فرزندشان مهم است که دست شما به امانت می‌سپارند. شما وقتی پا پیش می‌گذارید که این کار را انجام بدهید قرار نیست اول در مورد هزینه صحبت کنید، چون هر جایی عُرف خودش را دارد. یک کیس می‌گوید من 20ساله هستم، رحمم خوب است، فرزند سالمی دارم، قوی و ورزشکار هستم و 300 یا 400 میلیون می‌خواهم. این‌طور نیست! وقتی می‌آید برایش توضیح می‌دهیم که قرار است این کار را بکنی و این مسوولیت‌ها را بگیری، قرار است 3 تا 4 بند قرارداد داشته باشی و اگر در یکی از این بندها اشتباهی از طرف تو انجام شود مقصر هستی که آن جنین سقط شده و از دنیا رفته است و شاید طوری شود که اگر هزینه هم بدهی نتوانی از آن خلاص بشوی. می‌گوییم بهتر است ابتدا همه قرارداد را بخوانی و در مرحله قرارداد در رابطه با آن صحبت می‌کنیم. یک‌سری هم فکر می‌کنند دارند خانه می‌خرند. خیلی‌ها هستند که مثلا یک خانم کلا قرار است 260 تومان پرداخت کند و مثلا قرار است 40 میلیون تا انتقال خرج کند. آنها می‌گویند من یک سفته یک میلیاردی از این خانم می‌خواهم که در این 9 ماهی که بچه من را نگه می‌دارد مشکلی برایش پیش نیاید. در صورتی که ما می‌گوییم ممکن است مشکلات از طرف جنین باشد، ممکن است ژنتیکی باشد و ممکن است پزشکی باشد که آن را پزشک می‌داند، اما امکان دارد یک‌سری مسائل مانند مسافرت نکردن باشد، ولی آن خانم به مسافرت رفته و باعث شده جنین دفع بشود. در این موارد خیلی از کارها را نباید انجام بدهند، اما انجام می‌دهند. اگر چنین چیزهایی باشد مقصر است.
اگر جنین به دلایل پزشکی از بین برود رحمی که اجاره شده پولش را دریافت می‌کند؟
بله، یک قرارداد است که از تایمی که اینها می‌آیند و 14 روز مصرف دارو دارند و استفاده می‌کنند و به پروسه انتقال می‌رسند. در چنین پروسه‌ای مبلغ 8 تا 10 میلیون از هزینه‌ای که جمعا 260 میلیون تومان بوده را‌گیرنده پرداخت می‌کند، آن هم برای 10 روزی که دارو زده و رفت‌وآمد داشته است.