خطر اختلالات روانی بعد از کرونا

حادثه 24 - معاون دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت با اشاره به خدمات ارائه شده از سوی این اداره در بحران کرونا، گفت: آمار مستندی نداریم اما اصلا دور از انتطار نیست که پس از شیوع کرونا افزایش اختلالات روانپزشکی اتفاق افتاده باشد.

علی‌اسدی ‌ با اشاره به اینکه هفته سلامت روان امسال با شعار سلامت روان برای همه: سرمایه گذاری بیشتر_دسترسی بیشتر، برای همه، همه جا  برگزار می شود، گفت: بر همین اساس ما در حوزه سلامت روان وزارت بهداشت اعلام می‌کنیم که بیش از ۳۰ سال است که هفته‌ای تحت عنوان سلامت روان در کشور داشتیم؛ یعنی از زمانی که خدمات سلامت روان در نظام شبکه ادغام شد. بر اساس پیام سازمان جهانی بهداشت ما اقدام به نام‌گذاری روزهای هفته کردیم.

وی با تاکید بر نقش رسانه بر انگ‌زدایی از دریافت خدمات روانپزشکی، ادامه داد: برای این هفته هماهنگی‌هایی با سازمان‌های همکار مانند وزارت ارشاد، صدا و سیما، ‌ انجمن‌های روانشناسی و... داشتیم تا با همفکری هم بتوانیم کاری کنیم که شرایط بهتر شود. بسته‌های آموزشی با عنوان سلامت روان و مداخله در کرونا و نقش سلامت روان جامعه در جلوگیری از استرس ناشی از کرونا برای جمعیت عمومی تدوین شده است و از طریق فضای مجازی به دست مردم خواهد رسید. همچنین کتابچه‌هایی با عناوین روزهای هفته نوشته شده است که نقش هر نهاد در مقابل سلامت روان را بازگو می‌کند تا به اطلاع رسانی بیشتر کمک کند. 

معاون دفترسلامت روانی واجتماعی واعتیاد وزارت بهداشت درباره خدمات انجام شده در حوزه سلامت روان در یک سال اخیر، اظهار کرد: آن برنامه‌های حوزه سلامت روان که ادغام یافته در نظام شبکه بوده است از طریق مراکز خدمات جامع سلامت پیشرفت داشته است؛ از جمله آنها برنامه غربالگری بیماری‌های روانپزشکی بوده است که اختلالات شایع روانشناسی و روانپزشکی را شناسایی می‌کردند. همچنین برنامه آموزش‌ مهارت‌های فرزندپروری، آموزش مهارت زندگی، خود مراقبتی در سلامت روان، ‌ پیشگیری از رفتارهای خودکشی، پیشگیری از خشونت خانگی و کودک‌آزاری، پیشگیری از مصرف مواد و الکل، کاهش آسیب مصرف مواد و... برنامه‌هایی بودند که ما اجرا کردیم. این برنامه‌ها بر اساس پروتکل‌های طراحی شده در مراکز خدمات جامع سلامت از طریق مراقبین سلامت و کارشناسان سلامت روان و پزشکان ارائه شده است. با به کارگیری بیش از ۲۰۰۰ کارشناس ارشد سلامت روان در نظام سلامت این تحول بزرگ انجام شده است و مصداق بارز افزایش دسترسی و ارائه خدمت به گروه‌های هدف است. 

غربالگری بیماریهای روانپزشکی کرونا

وی با اشاره به شیوع کرونا در کشور و آسیب‌های آن، اظهار کرد: به طور اتوماتیک برنامه‌ها به سمت تمرکز در حوزه کرونا پیش‌ رفت؛ به طور مثال مردم کمتر به مراکز بهداشتی_درمانی مراجعه کردند. به همین دلیل غربالگری بیماری‌های روانپزشکی یا برنامه‌های آموزشی و مهارتی و... کمتر شدند؛ زیرا بار مراجعه حضوری کاهش یافت. در این میان برنامه‌هایی که پس از شیوع کرونا برای ما اولویت پیدا کرد و به طور ویژه تاکید داشتیم که حتی با وجود این بیماری بازهم این خدمات تعطیل نشوند. این برنامه‌ها شامل پیگیری بیماران روانپزشکی تحت درمان و مراقبت بود که نباید رها می‌شدند و باید از طریق مراکز خدمات جامع سلامت پیگیری تلفنی شدند و آنهایی که توانستند با اصول بهداشتی به مراکز مراجعه کنند آمدند و ویزیت شدند و داروهایشان را دیافت کردند.

کاهش آسیب برای معتادان از طریق تیمهای سیار

وی با بیان اینکه حتی در زمان شیوع کرونا یک سوم خدمات ارائه شده است، افزود: بیمارانی که با تشخیص صرع تحت درمان بودند به دلیل پیشگیری از عود بیماری و تشنج پیگری شدند. همچنین بیمارانی که با سابقه اقدام به خودکشی تحت درمان بودند، حتی در دوران کرونا به هیچ عنوان رها نشدند. گروه دیگری که دچار قطع درمان نشدند بیمارانی بودند که خدمات کاهش آسیب اعتیاد دریافت می‌کردند که از طریق تیم‌های سیار همچنان این برنامه انجام می‌شد؛ زیرا معتادها پراکندگی زیادی داشتند و خدمات کاهش آسیب از تمامی مبادی دنبال شده است.

۴۰۳۰ پاسخگوی سوالات مردم

اسدی درباه اقدامات اداره سلامت روان وزارت بهداشت پس از شیوع کرونا، تصریح کرد: با شیوع کرونا ما با کمک دانشگاه‌ها و انجمن روانشناسی کشور از طریق تهیه پروتکل‌ها و بسته‌های آموزشی با عنوان مدیریت استرس، وسواس، انگ و... برای جمعیت عمومی، بیماران، ‌ خانواده متوفی، کارکنان بهداشت و درمان و... تهیه کردیم. این محتواها درون ساختار حوزه بهداشت و درمان به دست گروه‌های هدف رسید؛ همچنین پروتکل‌هایی طراحی شد که از طریق سامانه ۴۰۳۰ هدایت شد. پس از تصویب محتواها و آموزش کارشناسان سلامت روان، از ۲۷ اسفندماه ۱۳۹۸ در این سامانه حدود ۳۰۰ نفر روانشناس آموزش دیده از طریق دانشگاه‌های علوم‌پزشکی انتخاب شدند و از ۶ فروردین ۱۳۹۹ نیز حدود ۳۰۰ روانشناس از طریق سازمان روانشناسی و انجمن روانشناسی ایران به ما معرفی شده و به سامانه ۴۰۳۰ اضافه شدند. بر این اساس ۶۰۰ روانشناس در قالب ۴ گروه از ساعت ۸ صبح تا ۱۲ شب در خط ۴۰۳۰ پاسخگوی سوالات سلامت روان مردم بودند.

وی در ادامه افزود: از آخر خرداد ماه به دنبال کاهش تماس‌های مردم تعداد روانشناسان به ۱۰ درصد از آن جمعیت کاهش یافت، ولی همچنان همکاران روانشناس ما از طریق سامانه ۴۰۳۰ پاسخگوی سوالات هستند. کارشناسان ما سوالات سلامت روان حدود ۷۰۰ هزار نفر را تا ۱۰ مهرماه پاسخ دادند و بالغ بر یک میلیون و ۸۰۰ دقیقه مکالمه صورت گرفته است. قسمت دیگر در سامانه ۴۰۳۰ آوای صوتی بود که بسته‌هایی در رابطه با استرس، مشکلات ناشی از کرونا و... ضبط شده بود و مردم می‌توانستند به آن گوش کنند.

حمایت از داغ دیدگان کرونا

معاون دفترسلامت روانی واجتماعی واعتیاد وزارت بهداشت با اشاره به تهیه پروتکل مداخله و مشاوره برای خانواده‌هایی بود که عزیزان خود را به دلیل مسئله کرونا از دست دادند؛ گفت: این افراد شرایط سختی داشتند زیرا نمی‌توانستد مانند قبل با برگزاری مراسم عزاداری کنند و این محدودیت‌ها می‌توانست منجر به مشکلات روانشناختی شود که یکی از آنها سوگ پیچیده است. این مشکل می‌تواند تبعات روانشناسی زیادی داشته باشد که با همکاری معاونت درمان و مددکاری وزارت بهداشت برای آن اقدام به تدوین راهنماهایی کردیم. معاونت درمان اسامی خانواده‌های افراد فوت شده بر اثر کرونا را در اختیار مراکز بهداشت گذاشت و روانشناسان با این لیست تماس برقرار می‌کردند و اقدام به راهنمایی این خانواده‌های داغدار می‌کردند. خدمات سلامت روان برای این افراد از یک جلسه تا ۵ جلسه به صورت تلفنی و یا در صورت موافقت افراد با رعایت نکات بهداشتی به شکل حضوری در مرکز ارائه می‌شود. تاکنون حدود ۷ هزارنفر از این خانواده‌ها از طرق دانشگاه‌های علوم‌پزشکی مشاوره در سوگ را دریافت کرده‌اند. 

وی همچنین درباره سرنوشت قانون سلامت روان به ایسنا گفت: قانون سلامت روان برای تصویب اولیه به هیئت دولت رفته است؛ مراحل مختلفی را پشت سر گذاشته است که با نامه وزیر به هیئت دولت رسیده اما هنوز سرنوشت آن در هیئت دولت مشخص نشده است.

شیوع ۲۳ درصدی اختلالات روانپزشکی در کشور

اسدی درخصوص شیوع اختلالات روانپزشکی، گفت: شیوع اختلالات بر اساس پیمایش‌های ملی بالای ۲۳ درصد است و بالاترین اختلال روانپزشکی در کشور اختلال افسردگی است و پس از آن اختلالات اضطرابی در رتبه بعد قرار دارد. اختلالات افسردگی به تنهایی ۱۲.۷ درصد و اختلالات اضطرابی حدود ۱۵ درصد است. 

وی اشاره به اینکه احتمالا در بحران کرونا آمار اختلالات روانپزشکی افزایش یافته است، ‌ اظهار کرد: این اختلالات بیشتر خواهد شد؛ اما مستند تحقیق ‌شده‌ای برای آن وجود ندارد. اما قطع به یقین کسانیکه زمینه اختلالات روانپزشکی داشتند و یا تحت درمان بودند طبیعتا با شیوع کرونا علائم شدیدتری تجربه کردند. این موضوع با توجه به استرس و فشار ناشی از کرونا طبیعی است و دور از انتظار ما نبود.