حادثه 24 - رییس بانک سلول، بافت و عضو مرکز تحقیقات پزشکی قانونی از درمان ١٤٠ بیمار با استفاده از بافت یک جسد خبر داد.
«سعید شاه‌حسینی» رییس بانک سلول، بافت و عضو مرکز تحقیقات پزشکی قانونی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا با بیان اینکه با توسعه فعالیت‌های کمی و کیفی مرکز تحقیقات پزشکی قانونی و دستاوردهای علمی حاصل از آن، واحد اهداء بافت مرکز تحقیقات پزشکی قانونی به بانک سلول، بافت و عضو ارتقا یافت، گفت: بانک سلول، بافت و عضو، از چند واحد تشکیل شده است که یکی از آنها واحد اهداء کالبد آموزشی است که از آن به عنوان معلمان خاموش نیز یاد می‌شود.
وی با اشاره به افرادی که تمایل دارند بعد از فوت در راستای اهداف آموزشی از پیکر آنها استفاده شود، ادامه داد: این افراد در زمان حیات خود ابراز تمایل کرده‌اند که بعد از فوت، پیکر آنها برای کارهای تحقیقاتی و یا مقاصد آموزشی به دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور اهداء شود. پس از فوت این افراد نیز از اولیای متوفی درخصوص اهداء جسد برای مقاصد آموزشی کسب رضایت می‌شود.
تشریح فرآیند اهدای کالبد
رییس بانک سلول، بافت و عضو مرکز تحقیقات پزشکی قانونی با اشاره به چگونگی عضویت در سامانه مرکز، برای اهداء کالبد آموزشی تصریح کرد: افراد در زمان حیات خود می‌توانند با شماره ۰۲۱۵۵۹۸۳۱۴۹ تماس حاصل کرده و به واحد اهداء کالبد آموزشی مرتبط شوند. همچنین می‌توانند به سایت مرکز تحقیقات پزشکی قانونی به نشانی http://ctob.lmrc.ir/EBD/ مراجعه کرده و فرم‌های اهداء کالبد را پرینت گرفته، تکمیل کرده و به آدرس پستی: تهران، ضلع جنوبی پارک شهر، خیابان بهشت، کوچه معراج، پلاک ۴، طبقه سوم، واحد اهداء، کد پستی ۱۱۱۴۷۸۵۱۱۱ ارسال کنند و در صورت داشتن هرگونه سوال با کارشناسان ما تماس حاصل کنند. پس از تکمیل مراحل نیز برای این افراد کارت اهداء کالبد آموزشی صادر و به همراه یک تقدیرنامه به آدرس این افراد ارسال می‌شود.
شاه حسینی خاطرنشان کرد: پس از فوت فرد اهدا کننده، بستگان وی با مراکز ما تماس گرفته و اعلام می‌کنند این فرد فوت شده‌است و پس از انتقال پیکر جهت انجام امورات مذهبی از جمله تغسیل و انتقال به پزشکی قانونی کهریزک، تمام هزینه‌ها از طرف مرکز تحقیقات پزشکی قانونی پرداخت خواهد شد. پس از چند سال و با پایان یافتن کار آموزشی در دانشگاه‌های مختلف کشور، جهت انجام امور تدفین کالبد و اطلاع از محل دفن به خانواده متوفی اطلاع داده می‌شود.
نحوه استفاده از پیکر اهدایی برای مقاصد آموزشی
وی درباره نحوه استفاده از پیکر اهدایی برای مقاصد آموزشی توضیح داد: این متوفیات وقتی وارد پزشکی قانونی شدند فیکس می‌شوند. برخی از این پیکرها نیز با استفاده از روش‌های جدید مثل پلاستینیشن فیکس می‌شوند. در این روش ظاهر جسد به شکل طبیعی باقی می‌ماند. با تزریق مواد فیکس کننده به بافت، پیکر برای سالیان طولانی ماندگار می‌شود و محدودیت زمانی خاصی برای استفاده از آن وجود ندارد.
رییس بانک سلول، بافت و عضو مرکز تحقیقات پزشکی قانونی با بیان اینکه پیکرهای فیکس شده برای استفاده در جلسات تشریح دروس آناتومی در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرند، خاطرنشان کرد: این افراد در واقع به آموزش دانشجویان گروه علوم پزشکی کمک می‌کنند تا این دانشجویان با آناتومی واقعی آشنا شده و بتوانند در آینده بدون خطا یا با خطای کمتری بیماران را درمان کنند.
وی تصریح کرد: در برخی از شهرستان‌ها و استان‌ها به دلیل اینکه فرهنگ اهداء در آنجا بهتر است، آمار اهداء کالبد نیز بالاست، اما در برخی از شهرها آمار کمتر است، در حقیقت استان‌هایی که در آن افراد برای کالبد آموزشی اعلام آمادگی کرده‌اند، همان استان‌هایی هستند که موارد اهداء عضو نیز در آنها بالاست. استان‌های فارس، تهران، خراسان رضوی و یزد بالاترین آمار اهداء کالبد آموزشی را دارند.
محدودیت سنی برای اهداکنندگان کالبد آموزشی وجود ندارد
رییس بانک سلول، بافت و عضو مرکز تحقیقات پزشکی قانونی در پاسخ به این سوال که آیا برای اهداء کالبد آموزشی محدودیت سنی و یا سلامت جسمی مطرح است، گفت: فرد در این روش باید حداقل سلامت جسمانی را دارا باشد، اما این حداقل‌ها کم است و تقریبا همه افراد می‌توانند در این پروسه شرکت کرده و برای اهداء کالبد آموزشی اقدام کنند و محدودیت سنی نیز برای اهداکنندگان کالبد آموزشی وجود ندارد.
شاه حسینی در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره اهداء بافت از فرد متوفی گفت: یکی دیگر از اقدماتی که در واحد فراهم‌آوری بافت انجام می‌شود، استفاده از بافت برای درمان بیماری‌ها است. در این روش نیز افراد می‌توانند برای اینکه از بافت اعضای بدن آنها برای درمان بیماری‌ها استفاده شود، قبل از مرگ اعلام آمادگی کنند. این افراد نیز در سایت مرکز تحقیقات پزشکی قانونی مراحل ثبت‌نام را طی کرده و اعلام می‌کنند به عنوان داوطلب تمایل دارند پس از مرگ از بافت‌های بدن آنها استفاده شود. پس از مرگ نیز بعد از اخذ رضایت از خانواده از بدن فرد متوفی برای اهداء بافت و درمان بیماران استفاده می‌شود.
وی درباره این روش نیز توضیح داد: با توجه به اینکه اعضای بدن فرد بلافاصله پس از مرگ مراحل فساد را طی می‌کنند، برای اهداء بافت از بدن فرد متوفی زمان زیادی وجود ندارد و با توجه به نوع بافت تا ۲۴ ساعت بعد از فوت امکان استفاده از بافت و برداشت آن برای درمان بیماران وجود دارد.
بافت‌های اجساد فرآوری شده و در درمان بیماری‌ها استفاده می‌شود
رییس بانک سلول، بافت و عضو مرکز تحقیقات پزشکی قانونی خاطرنشان کرد: این اقدامات در واحد فراهم‌آوری بافت انجام می‌شود و مانند روال قبلی، در صورتی که اولیاء رضایت داشته باشند از پیکر متوفی یک سری بافت‌ها مانند استخوان، پوست، دریچه‌های قلب و تاندون‌ها برداشت می‌شود. این بافت‌ها فرآوری شده و در درمان بیماری‌های مختلف مانند بیماری‌های ارتوپدی، سرطان‌های استخوانی، بیماری‌های داخلی مانند دیابت، دهان و دندان استفاده می‌شود و به طور متوسط اگر از یک پیکر با اخذ رضایت حداکثر بافت‌ها برداشت شود حدود ١٤٠ بیمار منتفع می‌شوند.
شاه حسینی در پاسخ به این سوال که برای اهداء بافت، فرد باید چه شرایطی داشته باشد، ادامه داد: مشخصات لازم برای اینکه بتوانیم از بافت‌های فرد متوفی استفاده کنیم، دارای محدودیت بیشتری است یعنی فرد نباید به سرطان مبتلا بوده و یا نباید به دلیل بیماری‌های خودایمنی و یا عفونی جان خود را از دست داده‌باشد. همچنین سن خیلی بالا و سن پایین در این نوع اهداء کارآیی لازم را ندارد و قابل استفاده نیست. این زمان برای بافت‌های مختلف متفاوت است، اما به طور معمول بافت‌های فرد بیش از ٦٥ سال (آقایان) و ۵۵ سال (بانوان) برای این منظور قابل استفاده نیست.
وی با بیان اینکه استقبال در بحث اهداء بافت کم است، تصریح کرد: خوشبختانه اهداء بافت با فرهنگ‌سازی که صورت گرفته، در حال افزایش است، البته ما هنوز نتوانستیم کل نیاز کشور را برطرف کنیم و اگر ما نتوانیم با فرآوری از همین بافت‌ها بیماری‌ها را درمان کنیم، لاجرم وزارت بهداشت باید این موارد را از خارج از کشور تامین کند که هم باید ارز زیادی برای آن تامین شود و هم اینکه خیلی اطلاعات دقیقی از بافت‌های وارادتی نداریم.
امکان اهدای کالبد و بافت اتباع خارجی وجود ندارد
رییس بانک سلول، بافت و عضو مرکز تحقیقات پزشکی قانونی تاکید کرد: مطابق قوانین کشور در هر دو صورت یعنی هم برای مقاصد آموزشی و هم برای مقاصد درمانی فقط از پیکر اتباع کشورمان استفاده می‌شود و اگر حتی با اعلام رضایت اتباع غیرایرانی هم باشد، باز هم از آنها برداشت انجام نمی‌شود. همچنین از این بافت‌ها فقط برای اتباع ایرانی استفاده می‌شود حال اگر در آینده این قانون را قانون‌گذار تغییر دهد ما نیز تابع قوانین کشور هستیم و از آن پیروی می‌کنیم.
وی با بیان اینکه افراد می‌توانند انتخاب کنند که تمایل دارند، پس از مرگ پیکر آنها برای مقاصد آموزشی استفاده شود و یا برای مقاصد درمانی، ادامه داد: در هر دو صورت امکان انتخاب وجود دارد. البته برای اهدای کالبد آموزشی در همه استان‌ها به دلیل اینکه مراکز پزشکی قانونی وجود دارد، این امکان نیز وجود دارد اگر فردی در هر یک از شهرستان‌های کشور باشد از طریق پزشکی قانونی استان مربوطه کارهای لازم برای اهداء کالبد آموزشی انجام می‌شود و سپس انتقال پیکر به مرکز کهریزک توسط همکاران پزشکی قانونی انجام می‌شود.
رییس بانک سلول، بافت و عضو مرکز تحقیقات پزشکی قانونی با اشاره به اهداء بافت نیز تصریح کرد: برای اهداء بافت نیز در حال حاضر همه اقدامات در واحد پزشکی قانونی کهریزک انجام می‌شود. البته مراکز شیراز و مشهد از تیرماه افتتاح شده است و در حال تلاش هستیم تا واحد تبریز نیز را در آینده نزدیک برای این منظور راه‌اندازی کنیم.
شاه حسینی در پایان تاکید کرد: در هر دو حالت یعنی چه استفاده از پیکر برای مقاصد درمانی و چه استفاده برای مقاصد آموزشی، تقدیرنامه به خانواده متوفی ارائه می‌شود و از آنها برای این اقدام خداپسندانه تقدیر می‌کنیم.