حادثه 24 - آگاهی نداشتن مردم از قوانین و پیچیدگی فرآیندهای حقوقی مشاغل کاذبی درست کرده است
مشت ١٠هزار تومان، هل‌دادن ٢٠هزار تومان، تهدید با چاقو ٣٠هزار تومان و...! این جزییات آگهی‌های عجیبی است که این روزها در فضای مجازی به وفور منتشر می‌شوند. آگهی‌هایی با عنوان «استخدام کارمند وصول مطالبات»! که البته منظورشان همان قلدرها و شرخرهایی است که بدهکاران را تهدید و ارعاب می‌کنند تا قبل از این‌که کار به دادگاه بکشد، بدهی‌شان را بپردازند. کارشناسان حقوقی می‌گویند زمانبر و پیچیده‌بودن فرآیندهای حقوقی و همین‌طور قراردادهای پر از ایراد و اشکال معاملات باعث شده است که بازار شرخرها در ایران داغ شود.
کارمند وصول مطالبات نیازمندیم!
طولانی بودن مراحل دادرسی و بالابودن هزینه آن یکی از مهمترین دلایلی است که افراد برای وصول طلب‌های خود به دنبال استخدام شرخر می‌روند و از آنجایی که برای ارایه هر نوع کالا و خدمات لازم است که عرضه و تقاضا وجود داشته باشد، در آگهی‌هایی که در روزنامه‌ها و حتی فضای مجازی منتشر می‌شود، هم شرخرها آگهی می‌دهند، هم آنهایی که به دنبال استخدام شرخرها هستند.
جالب است بدانید شرخرها در آگهی‌های خود در فضای مجازی قیمت مشت و لگد و داد و بیدادشان را هم منتشر می‌کنند تا کسی که می‌خواهد آنها را استخدام کند، در جریان جزییات هزینه‌ها هم قرار بگیرد! البته در این آگهی‌ها معمولا از لفظ شرخر استفاده نمی‌شود بلکه متقاضیان آگهی می‌دهند که به یک کارمند آقا برای وصول مطالبات خود نیازمند هستند.
در مقابل هم شرخرهایی که می‌خواهند برای خود مشتری پیدا کنند، شغل خود را انجام امور مالی قید می‌کنند ولی خب هر دوطرف می‌دانند دقیقا منظور از کارمند برای وصول مطالبات و انجام امور مالی چیست؟
قیمت شرخرها چند است؟
شرخری هم برای خودش قوانین و قیمت‌هایی دارد. شما وقتی می‌خواهید شرخر استخدام کنید، حتما باید به او تأکید کنید که تا چه اندازه می‌خواهید پیش بروید. برای این‌که از تعرفه خدمات شرخرها سر دربیاورم، با یکی از آنها که در اینستاگرام فعالیت می‌کند و اتفاقا دنبال‌کنندگان چند‌هزار نفری هم دارد، تماس می‌گیرم.
آقای شرخر که در بخش بیوگرافی پیجش خود را مشاور امور مالی معرفی کرده و شماره تلفنش را هم در یک پست گذاشته و قیمت‌هایش را هم اعلام کرده است.
طبق تعرفه، این شرخر یا همان مشاور امور مالی، دستمزد عربده ۵هزار تومان، سیلی ۱۰هزار تومان، هل‌دادن افراد ۲۰هزار تومان و مشت‌زدن ۲۵هزار تومان به بالا است.
دستمزد جداگانه برای وصول بدهی
برای دانستن جزییات بیشتر با او تماس می‌گیرم و وقتی دلیل این قیمت‌ها را می‌پرسم، پاسخ می‌دهد: «این قیمت‌ها فقط دستمزد کارهایی است که انجام می‌دهم. در واقع دستمزد اصلی را وقتی می‌گیرم که بدهی پرداخت شود و من هم براساس مبلغ چک یا سفته دستمزد می‌گیرم. هرچقدر کار سخت‌تر باشد و طرف بدهکار بیشتر بدقلقی کند، دستمزد من هم بیشتر می‌شود، ضمن این‌که با بالابودن میزان طلب دستمزد من هم افزایش پیدا می‌کند.»
جالب است بدانید گاهی دستمزد وصول بدهی شرخرها به ٢٠ تا ٣٠میلیون تومان هم می‌رسد. از آقای شرخر می‌پرسم چه تضمینی وجود دارد که حتما بتواند چک و سفته را نقد کند و او پاسخ می‌دهد: «یک هفته دنبال فرد موردنظر می‌افتیم و همه جیک و پوک زندگی او را درمی‌آوریم. هرکسی سوتی‌هایی دارد و وقتی پای آبرویش وسط باشد و با سند و مدرک جلو برویم، مجبور می‌شود که پول را بدهد. اگر هم زیربار نرود، اول تهدید می‌کنیم که آبرویش را می‌بریم و باز هم اگر کوتاه نیاید، از روش تهدید استفاده می‌کنیم. نگران نباشید؛ چون روش‌های زیادی برای پول‌گرفتن از آدم‌ها داریم و تا به‌حال هیچ بدهکاری نتوانسته از دست من و شاگردانم دربرود و البته دستمزدی که شاگردانم می‌گیرند، کمتر از خودم است.»
شرخرها: با برخی موسسات حقوقی همکاری داریم!
از آقای شرخر که تا به این‌جا اطلاعات جالب و مفصلی بابت شغلش داده، می‌پرسم که می‌تواند برای گرفتن مطالبات از طریق قانونی هم اقدام کند، او در کمال تعجب پاسخ می‌دهد: «اگر پای وکیل و دادگاه وسط بیاید، برایتان گران‌تر تمام می‌شود. من با موسسه‌های حقوقی همکاری می‌کنم و اگر بخواهید می‌توانم شما را به آنها معرفی کنم، البته این روزها چون تعداد چک‌های برگشتی خیلی بیشتر از گذشته شده، مردم هم ترجیح می‌دهند به سراغ ما بیایند.»
آقای شرخر اطمینان‌خاطر می‌دهد که جوری به فرد بدهکار صدمه می‌زند که کار به شکایت و دیه نکشد.
وقتی از او درباره رونق کاروکاسبی شرخری می‌پرسم، او توضیح می‌دهد: «این روزها حسابی سرم شلوغ است، چون کاروکاسبی کساد است و اوضاع بازار خوب نیست. اغلب افرادی که بازاری هستند و کار آزاد دارند، یا ورشکسته‌اند یا کلی بدهی دارند. آنقدر سرمان شلوغ است که مجبور شدم چندنفر را استخدام کنم، چون در طول یک‌ماه بین ١٥ تا ٢٠ مراجعه‌کننده داریم که به دنبال پاس‌شدن چک‌ها و وصول مطالبات‌شان هستند.»
موسسه شرخرها ویژه بانک‌ها
جالب است شایعاتی مبنی بر همکاری شرخرها با بانک‌ها هم وجود دارد! فعالان این بازار عجیب می‌گویند در سال‌های اخیر شرکت‌هایی تأسیس شده‌اند که عنوان‌شان شرخری نیست بلکه خودشان را مشاور مالی بانک‌ها معرفی می‌کنند. آنها با برخی بانک‌ها قرارداد می‌بندند و با اقداماتی که همان شرخری محسوب می‌شود، به دنبال وصول مطالبات می‌روند و اغلب هم در کارشان موفق می‌شوند و کمیسیون‌های چندین میلیونی می‌گیرند.
البته شرخرهایی که به دنبال وصول مطالبات بانک‌ها می‌روند، ظاهرشان کاملا آراسته و برخلاف شرخرهای دیگر هستند، چون خودشان را تحصیلکرده و مشاور امور مالی بانک‌ها معرفی می‌کنند. مدیر یکی از شعب بانک‌های خصوصی که نمی‌خواست نامش فاش شود، در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: «متاسفانه این موضوع صحت دارد و بانک‌ها تحت پوشش نام‌هایی مثل شرکت‌های مشاوره با شرخرها همکاری می‌کنند و نه‌تنها علاقه‌ای به غیرقانونی اعلام‌کردن کار این شرکت‌ها ندارند بلکه آنها را حمایت هم می‌کنند. این درحالی است که بانک‌ها برای وام‌های سنگین سند و وثیقه از مشتریان می‌گیرند و درصورتی که نتوانند مطالبات خود را وصول کنند، می‌توانند با به اجراگذاشتن وثیقه‌ها مشتریان را تحت‌فشار بگذارند و بنابراین نیازی به کمک‌گرفتن از شرخرها و انداختن آنها به جان مردم وجود ندارد.»
قراردادهای معیوب اقتصادی عامل استخدام شرخرها
عباس تدین، کارشناس امور حقوقی، درباره رواج پدیده شرخری به «شهروند» می‌گوید: «فرآیند طولانی زمان دادرسی هم ازجمله عواملی است که مردم را به این فکر می‌اندازد تا به دنبال احقاق حق خود باشند. متاسفانه افزایش چک‌های بی‌محل و سفته‌هایی که مردم بدون هیچ آگاهی و اطلاعی دست دیگران می‌دهند، باعث افزایش استخدام شرخرها از طرف طلبکاران شده است. قراردادهای اقتصادی معیوب و پر از اشکال ازجمله عواملی است که مردم را هر روز بدهکارتر می‌کند و بازار کار شرخرها را داغ‌تر.»
او توضیح می‌دهد: «مزاحمت برای افراد جامعه به هر دلیل و هر مدلی که باشد، در قانون، مجازات دارد و طبق قانون مجازات اسلامی افرادی که با دردست‌داشتن چک و اوراق بهادار از دیگران اقدام به تهدید و آزار و اذیت آنها می‌کنند، تحت تعقیب قرار می‌گیرند. در ماده ٦١٧ افرادی که به آزار و اذیت و تهدید دیگران مشغول باشند یا کاری انجام دهند که اخلال در نظم و آرامش عمومی باشد، برای آنها حبس و شلاق درنظر گرفته می‌شود؛ یعنی برای شرخری، مجازات درنظر گرفته شده اما این عنوان در قانون ذکر نشده است.»
تدین تأکید می‌کند: «با وجود این‌که همه ما می‌دانیم امروزه زمان انتقام‌جویی شخصی نیست و افراد هر شکایتی داشته باشند، می‌توانند با مراجعه به دادگاه‌ها احقاق حق کنند اما شاهد این هستیم که پدیده شرخری رواج بیشتری پیدا کرده و حتی مدرن هم شده است. طبق اصل ٤٠ قانون مجازات هیچ فردی نباید حق خود را وسیله آزار و اذیت دیگران قرار دهد و باید برای احقاق حقش به دادگاه‌ها مراجعه کند و اگر به واسطه حق یا طلب خود برای طرف مقابل ایجاد مزاحمت کند، مرتکب جرم می‌شود.» خود قانون‌گذار هم تأکید کرده که هیچ‌کس نباید با جبر و ظلم به آزار و اذیت دیگران بپردازد، حتی اگر محق و طلبکار باشد. بنابراین رفتارهایی مثل آن‌چه از شرخرها می‌بینیم، کاملا غیرقانونی و قابل پیگیری است. او ادامه می‌دهد: «ضمن این‌که شخصی هم که دیگری را برای آزار و اذیت دیگران استخدام کند، به دلیل معاونت در جرم شریک جرم محسوب می‌شود.»