معاون وزارت بهداشت: ماجرای لردگان را می دانستیم اما محرمانه بود
حادثه 24 - با گذشت 12 روز از رسانه‌ای‌شدن ماجرای ابتلا به اچ‌آی‌وی در روستای چنارمحمودی لردگان، وزارت بهداشت به اطلاعات تازه‌ای دست پیدا کرده که نشان می‌دهد آمار مبتلایان کمتر از تعدادی است که این روزها در رسانه‌ها مطرح می‌شود و تست‌های تکمیلی درحال انجام است. تاکنون یک‌هزار و 906 تست در روستا انجام شده و بیماریابی همچنان ادامه دارد، مراکز درمان به چندین مرکز افزایش پیدا کرده و 16 تیم روانشناسی به محل اعزام شده است.
دهم مهر بود که ویدیویی از روستای چنارمحمودی لردگان در چهارمحال‌وبختیاری منتشر شد و شایع شد اهالی با سرنگ‌های آلوده، مبتلا به اچ‌آی‌وی شده‌اند، درحالی‌که ماجرا متفاوت از آن‌چه روایت می‌شد، بود و ابتلای اهالی ارتباطی به سرنگ‌های آلوده نداشت و اساسا سرنگ آلوده‌ای در کار نبود. علیرضا رییسی، معاون بهداشت وزیر بهداشت هفته گذشته سفری به روستا داشت و جزییات تازه‌ای درباره ماجرای علنی‌شدن موارد ابتلا به اچ‌آی‌وی در روستا می‌دهد.
اشکال کار در ماجرای شناسایی بیماران مبتلا به اچ‌آی‌وی در روستای چنار محمودی لردگان چه بود؟ چرا چنین اتفاقی تا این اندازه ابعاد مختلف به خود پیدا کرد؟
واقعیت این است که ما در کشور بیش از 39هزار بیمار مبتلا به اچ‌آی‌وی شناسایی کرده‌ایم و براساس پروتکل سازمان بهداشت جهانی باید در زمان مشخصی برنامه 90، 90، 90 را در ایران اجرا کنیم، یعنی 90درصد بیماران مبتلا را شناسایی کنیم، 90درصد را در دایره درمان قرار دهیم و 90درصد را درمان کنیم، اتفاقی که در این روستا افتاد، این بود که کار محرمانه‌ای را که درحال انجامش بودیم، علنی کردند.
چه کسانی علنی‌اش کردند؟
افرادی که ماجرا را سازمان‌دهی کردند. من خودم به آن روستا رفتم و دیدم که اهالی روستا بسیار نجیب و شریفند، اما عده‌ای آمدند و سوءاستفاده کردند.
منظورتان عده‌ای است که خودشان مبتلا بودند و می‌خواستند ماجرا را به گونه دیگری نشان دهند؟
من فکر می‌کنم عده‌ای خارج از تمام این ماجرا و حتی کسانی که مبتلا نبودند.
با چه هدفی؟
می‌خواستند اختلافات قومیتی ایجاد کرده و جنجال به پا کنند. همان روز که این اتفاق افتاد، آمدند گروه‌هایی ایجاد کردند که قوم لر را هیجانی کنند. آنها مردم را جمع کردند، پلاکارد دست‌شان دادند و به شبکه بهداشت و درمان و فرمانداری حمله کردند، اما وقتی سرکرده این افراد را گرفتند، متوجه شدیم از بستگان نزدیک یکی از معاندین شناخته‌شده نظام است.
در خارج از کشور؟
بله. این واقعیتی بود که مشخص کرد ماجرا سازمان‌دهی‌شده است، خیلی از کسانی که در لردگان تجمع کردند، اصلا ربطی به اهالی روستا نداشتند و با جنجالی که به پا شد، جوری وانمود کردند که انگار کل روستا، درگیر این بیماری‌اند، اما این‌طور نبود. ما اعلام کردیم کمتر از 5درصد مبتلا هستند و بیش از 95درصد سالم‌اند. البته آلودگی به معنای بیماری نیست، امروز داروهای بسیار خوبی برای این بیماری وجود دارد و کسانی که اچ‌آی‌وی مثبت‌اند، می‌توانند عمر طبیعی داشته باشند و با درمان درست، می‌توان انتقال را به صفر رساند.
فکر نمی‌کنید با توجه به جوی که در منطقه ایجاد شده بود، وزارت بهداشت باید برای آرام‌کردن مردم سریع‌تر وارد کار می‌شد؟ متاسفانه حتی اطلاع‌رسانی هم با تاخیر انجام شد.
شما در روستایی کوچک اگر اطلاع‌رسانی کنید، می‌دانید چه اتفاقی می‌افتد؟ سیستم ما به اندازه‌ای محرمانه است که اگر کسی در خانواده مبتلا باشد، اعضای دیگر از ماجرا بی‌اطلاع‌اند. ما به تمام کسانی که مبتلا شده‌اند، آموزش و مشاوره داده‌ایم. الان هم تیم‌های متخصص ما آنجا هستند و آخرین خبری که داریم این است که تمام افراد مشاوره‌های تخصصی شدند و درمان‌شان شروع شده، درمان این افراد در سراسر کشور رایگان است. متاسفانه در تمام این ماجرا، مردم شریف روستا قربانی شدند، زمانی که آن هیاهو ایجاد شده بود، 200 نفر از اهالی روستا داوطلبانه آمدند و تست اچ‌آی‌وی دادند.
الان اوضاع مردم چطور است؟ از ویدیوهایی که پخش شد، این‌گونه برداشت می‌شد اهالی از نظر روان نیاز به حمایت دارند و بشدت به‌هم‌ریخته بودند.
الان اوضاع آرام شده است، ما از دهم شهریور، 16 تیم روانشناسی به منطقه فرستادیم و ماجرا تحت کنترل‌مان درآمد، درخواستی که من دارم این است که خیلی دنبال این نباشیم که دلیل این اتفاق چه بود و مردم از چه راهی مبتلا شده‌اند.
تکلیف بهورز چه شد؟ آزادش کردند؟
به هر حال او هم درحال طی‌کردن مراحل طبیعی است و وزیر هم برای آزادی‌اش نامه زده است.
بعد از اتفاقی که افتاد، وزارت بهداشت چه برنامه‌هایی برای آن منطقه دارد؟
ما دسترسی اهالی به بخش درمان را آسان‌تر کردیم، قبلا آنها برای درمان باید به شهرکرد می‌رفتند، اما حالا سه گزینه برای اهالی در نظر گرفتیم، یکی ادامه درمان در روستا، دوم در لردگان و شهرکرد و سوم اعلام کردیم کسانی که می‌خواهند به شهرهای دیگری مثل اصفهان بروند، می‌توانند این کار را انجام دهند. در لردگان هم دستگاه‌های پیشرفته‌ای در نظر گرفتیم که افراد مبتلا برای انجام آزمایش‌های تکمیلی می‌توانند مراجعه کنند.
اخیرا در مصاحبه‌ای که داشتید تعداد مبتلایان این روستا را 70 نفر اعلام کردید و گفتید به 90 نفر هم می‌رسد، حالا مبتلایان به چند نفر رسیدند؟
من اصلا عددی اعلام نکردم، تنها گفتم کمتر از 5درصد مبتلا به اچ‌آی‌وی هستند، اما یکی از دوستان ضرب و تقسیم کرده و از آمار جمعیت به عدد 70 رسیده بود. آمار اچ‌آی‌وی مثبت ما در منطقه براساس رپید ری‌اکتیو است، یعنی تست‌های تشخیصی سریع، بنابراین آمار ممکن است کمتر هم باشد.
در روستا چند نفر تست داده‌اند؟
ما در آن منطقه یک‌هزار و 906 تست سریع انجام دادیم که البته تعدادی از آنها تکراری است.
شما می‌گویید نزدیک 5درصد از اهالی روستا مبتلا هستند، درحالی‌که جمعیت روستا نزدیک به 1800 نفر است و این آمار که بسیار هم برای آن تعداد بالاست، این شائبه را ایجاد کرده که اگر بیماریابی دقیقی انجام شود، آمار ابتلا به ایدز در کشور خیلی بالا می‌شود، حتی بالاتر از 100هزار نفر مبتلایی که پیش‌بینی می‌شود در کشور وجود دارند.
خیر، آمار مبتلایان ما بالاتر از 100هزار نفر نمی‌شود، ما در کشور 42درصد بیماریابی داریم و جز آن، تحقیقات رفتارشناسی انجام داده‌ایم و آمارها دست‌مان است، ما هیچ وقت نمی‌توانیم مبتلایان یک روستا را به‌عنوان نمونه، به کل کشور تعمیم دهیم، ما باید از 5 تا 6میلیون نفر آزمایش بگیریم، تا بعد نتیجه را به کل کشور تعمیم دهیم، نه این‌که یک‌هزار و 2هزار را بررسی کنیم و بگوییم این آمار کل کشور است.
وزیر بهداشت در مورد اقدامات پس از ماجرای روستای چنار محمودی:
برخی افراد شیطنت کردند
وزیربهداشت دفاع کرد؛ از نامه‌ای که به وزیر دادگستری نوشته بود و بد برداشت شد، از بهورزی که نابجا بازداشت شد و تیم‌های پزشکی که مشغول درمان و مشاوره بودند،کارشان مختل شد. سعید نمکی گفت که تیم‌هایش در روستا «چراغ خاموش» کارشان را انجام می‌دادند که با دستگیری بهورز، همه چیز خراب شد و همه فهمیدند تعدادی از اهالی مبتلا به اچ‌آی‌وی شده‌اند. اشاره او به اتفاق رخ داده در روستای چنارمحمودی لردگان است که حالا نزدیک به دو هفته از اعلام عمومی آن می‌گذرد. تأکید وزیر بهداشت، بر این است که تمام اتفاقات رخ داده برای اهالی آن منطقه، سازمان‌یافته و براساس پروژه حساب‌شده‌ای است که در خارج از کشور هدایت شده. سعید نمکی روز گذشته در نشست خبری شصت‌وششمین اجلاس وزرای بهداشت منطقه مدیترانه شرقی به سوالات خبرنگاران پاسخ داد و جزییات اتفاق رخ داده در لردگان و اقداماتی که از سوی وزارت بهداشت انجام شده، پرسشی بود که از سوی مطرح شد و وزیر بهداشت در توضیح گفت: «حدود ۴۰هزار بیمار اچ‌آی‌وی مثبت در کشور شناسایی شده‌اند که هیچ‌کس نمی‌داند این افراد کجا هستند. بنابراین ما مَحرم مردم هستیم. درباره لردگان هم این نخستین‌بار است که مشخص شد مبتلایان به این بیماری متعلق به منطقه‌ای خاص هستند که این را هم ما اعلام نکردیم، بلکه از چند ماه قبل در جریان این قضایا بودیم و داشتیم با شدت و به صورت چراغ خاموش و با حفظ محرمانگی و عزت مردم آن منطقه، روی آن کار می‌کردیم. ناگهان به دلایلی که خیلی آن را باز نمی‌کنم، با بیان این موضوع از سوی یکی از عزیزان و جلب بهورز آن منطقه، این ماجرا مطرح شد. می‌دانستیم که بحث انتقال از سرنگ آلوده، علمی نیست. من که ۳۰سال است ایمونولوژیست هستم و در این حوزه معلمی می‌کنم، می‌دانم چنین حرفی علمی نیست. اتفاقی که افتاد بهره‌برداری ناصواب بیگانگانی بود که می‌خواستند پروژه خود را پیش ببرند و موضوع بلافاصله بر روی آنتن خبرگزاری‌های آن طرف رفت. بلافاصله برخی از عناصر ضد انقلاب در خارج مصاحبه کردند و این موضوع را به‌عنوان کار زشت نظام ارایه خدمت جلوه دادند و اذهان عمومی را مشوش کردند که سرنگ آلوده به اچ‌آی‌وی در نظام ارایه خدمات کشور باعث این موضوع شده است.»
شیطنت کردند
او درباره نامه‌ای که نوشته و در آن علت ابتلای اهالی را مطرح کرده، توضیح داد: «برخی شیطنت کردند و نامه‌ای که نوشتم را پررنگ کردند. من اعلام کردم که انتقال این بیماری به دلیل اعتیادتزریقی و روابط نامطلوب بوده، اما از این واژه، روابط نامشروع جنسی برداشت شد. درحالی‌که من هیچ‌گاه چنین جسارتی را به مردمان آن منطقه نداشتم. وقتی ما از نامطلوب صحبت می‌کنیم، منظورمان یک پروسه اقدامی و اجرایی است که می‌تواند مطلوب یا نامطلوب باشد که با نامشروع متفاوت است. کودک دو ساله یا زن پاکدامنی که با مردی زندگی کرده که آن مرد هم به هر دلیلی چند‌سال قبل آلوده شده، چطور می‌توان گفت که رابطه نامشروع داشته است. بنابراین در تفسیر این موضوع هم بدجنسی شد.» او اشاره‌ای هم به حمایت‌های روانی از مردم لردگان کرد: «تیم‌های روانشناسی و روانپزشکی بالینی را که پیش از این مرتبط با این موضوع کار کرده بودند، در قالب ۱۶تیم به منطقه اعزام کردیم. همچنین مراکز جامع سلامت را برای مردم منطقه راه‌اندازی کردیم. از روز گذشته هم تست‌های تکمیلی مرتبط با اچ‌آی‌وی آغاز شده و علاوه بر حمایت روانی، درمانی و دارویی، حمایت‌های دیگری هم از مردم به عمل آورده‌ایم. البته نمی‌توان از نقش حمایتگر بهزیستی در این میان غافل بود.»
او در پاسخ به پرسشی درباره واقعیت استفاده از سرنگ‌های مشترک و این‌که در کشور با کمبود این دارو مواجه هستیم، توضیح داد: «صراحتا می‌گویم که آلودگی از طریق سرنگ وارداتی وجود ندارد، البته در این زمینه مشاهده کردید که هفته گذشته نامه‌ای جعلی با امضای من منتشر شد که می‌گفت موارد اچ‌آی‌وی مثبت نباید گزارش شود، وقتی رد این نامه را گرفتیم، متوجه شدیم این نامه برای نخستین بار در خارج از کشور منتشر شده است.»
آمار دقیق از مصرف مشروبات الکلی نداریم
خبرنگار دیگری با اشاره به اعلام اخیر سازمان بهداشت جهانی درباره رتبه نهم ایران در مصرف مشروبات الکلی از میان 189کشور جهان و تکذیب‌شدن این آمار، پرسید که چرا ایران اطلاعات مصرف مشروبات الکلی را به سازمان بهداشت جهانی اعلام نمی‌کند؟ وزیر بهداشت هم پاسخ داد: «آن‌چه به‌عنوان مسمومیت با الکل و موارد مصرفی به کلینیک‌ها و بیمارستان‌های ما مراجعه می‌شود، ثبت و گزارش می‌شود. اما آماری که اعلام شد، درست نبود و به جد آن را تکذیب کردیم، در عین حال آمار دقیق مصرف الکل، درست مانند مصرف موادمخدر را در کشور در اختیار نداریم، زیرا بسیار کار پیچیده‌ای است.»
چرا وزیر دستور افزایش ظرفیت تحصیلات تکمیلی را داد؟
سوال بعدی درباره ماجرای افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی بود که نمکی توضیح داد: «قبلا این‌گونه بود که برای رشته‌های تحصیلات تکمیلی دو سهمیه وجود داشت که نفر اول در رتبه اول جذب و رتبه دوم از افراد سهمیه‌دار انتخاب می‌شد. این اتفاق دو اثر داشت؛ نخست آن‌که باعث سرخوردگی جوانان دارای رتبه زیر ۱۰ می‌شد و دوم آن‌که ذهنیت نادرستی درخصوص خانواده‌های شهدا ایجاد می‌شد که به هیچ عنوان ذهنیت روایی نبود، به همین دلیل دستور دادم معادل سهمیه‌ها ظرفیت تحصیلات تکمیلی بالا برود؛ یعنی نخبه فکر نکند کسی جایش را گرفته است، بنابراین اگر قرار بود به‌عنوان مثال ۲۰ نفر را پذیرش کنیم، گفتیم آن تعداد از سهمیه ایثارگران و خانواده شهدا را کنار بگذارید و از بین داوطلبان آزاد زیر رتبه ۱۰ را جذب کنید.
قیمت داروهای خاص دو برابر شد
بالارفتن قیمت داروهای خاص، سوال دیگری بود که از وزیر بهداشت پرسیده شد: «ما با داروهایی طرف بودیم که چون تولید آن صرفه اقتصادی برای تولید‌کننده نداشت، با پنج برابر قیمت وارد کشور می‌شد. در این زمینه در مورد داروهای خاص قیمت‌ها تا دو برابر افزایش پیدا کرد که منجر شد تولید‌کننده دلگرم شده و از واردات دارو بی‌نیاز شویم. با این افزایش قیمت باز هم قیمت دارو یک‌پنجم قیمت واردات ماند. البته در این زمینه باید با بیمه همفکری‌هایی شود.
وزرای بهداشت عربستان و بحرین به ایران نمی‌آیند
وزیر بهداشت که در نشست خبری شصت‌وششمین اجلاس وزرای بهداشت منطقه مدیترانه شرقی صحبت می‌کرد، گفت نخستین باری است که ایران به‌عنوان میزبان قرار است بیانیه‌ای با عنوان بیانیه تهران در این اجلاس منتشر کند و تا زمانی که مدارک سازمان بهداشت جهانی وجود دارد، نام این اجلاس به‌عنوان بیانیه تهران اعلام می‌شود.
به گفته او اصلاح الگوی رفتاری و سبک زندگی به‌عنوان یکی از عوامل کاهش بیماری‌های غیرواگیر، در کنار مسائل مربوط به بیماری‌های قابل پیشگیری در نوزادان، کودکان و نوجوانان، کنترل بیماری‌های واگیر و غیرواگیر منطقه‌ای، توجه به نظام پرستاری به‌ویژه خدمات پرستاری در منزل و کاهش زمان نگهداری بیمار در بیمارستان به‌ویژه برای سکته‌های مغزی و تقویت پاسخ سلامت عمومی به مصرف مواد از موضوعات مطرح‌شده در این اجلاس است. به گفته او نقش مهم این نشست ایجاد صلح منطقه‌ای همچنین در عرصه بین‌الملل است.
وزیر بهداشت در پاسخ به سوالی درباره شرکت‌کردن وزرای بهداشت کشورهای امارات، عربستان و بحرین در این اجلاس گفت: «تا این لحظه کشور امارات برای حضور اعلام آمادگی کرده، اما عربستان و بحرین اعلام آمادگی نکرده‌اند.»