حادثه 24 - تا همین چند وقت پیش اگر نام «لردگان» را جست‌وجو می‌کردید، مطالب زیادی درباره آبشارهای بکر و بلند عایدتان می‌شد اما حالا چند روزی است که نام شهرستان «لردگان» همراه با بیماری ایدز دهان به دهان می‌چرخد؛ ماجرایی که ابعاد مختلفی را هم در بر می‌گیرد.
«لردگان» کجاست؟
شهرستان لردگان یکی از شهرستان‌های استان چهارمحال و بختیاری است و مردمش دارای گویش و آداب لری بختیاری هستند. لردگان ۱۹۹ روستا دارد و اخباری که این روزها درباره شیوع بیماری ایدز یا همان ویروس HIV در این شهرستان شنیده می‌شود، مربوط به یکی از این روستاها یعنی روستای «چنارمحمودی» است.
«چنارمحمودی» حدود ۱۴۹۸ نفر جمعیت دارد و نزدیک به ۲۷۰ خانواده در این روستا ساکن هستند. مردم روستا در بافت گلیم و لباس‌های محلی لری نیز مهارت زیادی دارند و اغلب کشاورزی می‌کنند.
اهالی «چنارمحمودی» چگونه متوجه شدند که ایدز دارند؟
حدود ۲ ماه پیش تعدادی از مردم روستا در یک طرح پایش سلامت پس از آزمایش دیابت متوجه شدند که مشکوک به داشتن بیماری ایدز هستند اما بیمارانی که نتیجه آزمایششان خبر از این بیماری می‌داد، به نتیجه آزمایش اکتفا نکردند و برای اطمینان بیشتر به مراکز درمانی در اصفهان و شیراز رفتند که متوجه شدند نتیجه آزمایش کاملا درست بوده و با وجود آزمایش‌های متعدد، نتیجه به طور قطع مثبت است.
بررسی‌های پزشکی در این روستا آغاز شد. نتیجه بررسی‌ها و آزمایش‌ها حاکی از آن بود که ۲۲ نفر از اعضای «چنارمحمودی» ایدز گرفته‌اند. بیماران شامل زنان، مردان و نوزادان بودند و به این ترتیب پرونده آلودگی به ایدز در شهرستان لردگان به جریان افتاد.
رئیس کل دادگستری استان چهارمحال و بختیاری یک پرونده قضایی در این خصوص تشکیل و دستگاه قضایی نیز رسیدگی به این موضوع را در اولویت قرار داد. دیگر مسئولان مرتبط به موضوع هم پیگیری‌های خود را آغاز کردند تا مبدأ و منشأ این آلودگی را کشف کنند.
واکنش مبتلایان به این اتفاق چه بود؟
پس از اینکه تعدادی از اهالی روستای «چنارمحمودی» با این حقیقت مواجه شدند که ناقل ویروس HIV هستند، ادعا کردند که یکی از بهیاران مرکز بهداشت در زمانی که برای انجام آزمایش دیابت از آنها خون می‌گرفته است، به جای هر سرنگ برای یک نفر، از یک سرنگ مشترک برای تمام مراجعه‌کنندگان استفاده کرده است.
خبرهای منتشرشده اولیه نیز حاکی از آن بود که این آلودگی به علت قصور پزشکی توسط بهیار این روستا به دلیل رعایت‌نکردن اصول بهداشتی و استفاده از سرنگ آلوده در انجام برخی آزمایش‌ها برای اهالی روستا شیوع یافته است. برای همین با پیگیری‌های قضایی، بهیار روستا بازداشت شد تا تحقیقات در این‌باره کامل شود.
اما مدیر مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت بلافاصله انتقال ویروس را از طریق سرنگ آلوده تکذیب و آن را در حد یک شایعه عنوان کرد.
آغاز موج اعتراض مبتلایان و مردمی که به خیابان‌ها آمدند
طبیعی است که این اتفاق برای بسیاری از اهالی و مبتلایان به ویروس ایدز شوکه‌کننده بود و از طرفی آن چیزی که ذهن ساکنان را بهم ریخت، این بود که به احتمال زیاد انتشار گسترده چنین خبری اصالت و آبروی آنها را نشانه می‌گیرد.
تعدادی از اهالی با حمله به خانه بهداشت و شکستن شیشه‌های این مکان و با تجمع مقابل فرمانداری لردگان اعتراض خود را نسبت به این حادثه ابراز کردند.
ماجرا بالا گرفت و بازار شایعات داغ شد. وزیر بهداشت هم ادعای آلوده‌شدن این افراد را به‌وسیله سرنگ آلوده رد کرد و در نامه‌ای به وزیر دادگستری از ورود و بیان مطلب غیرکارشناسانه مقامات قضایی استان چهارمحال و بختیاری و بازداشت بهیار مربوط انتقاد کرد و خواستار رسیدگی سریع به این پرونده و اعاده حیثیت کارمند نظام بهداشتی درمانی شد.
سعید نمکی در بخشی از نامه‌اش نوشته بود: «جهت حفظ شئونات مردم منطقه به نحو کاملا محرمانه موضوع پیگیری و با آزمایشات گسترده موارد جدید ردیابی گشت که متأسفانه کانون آلودگی در معتادان تزریقی و افرادی با روابط نامطلوب شناخته شد. آرام و بی‌صدا این حرکت بیماریابی ادامه داشت تا امروز یکی از مقامات قضایی استان با ورود به موضوع و ابراز مطلب غیرکارشناسانه مبنی بر مقصر بودن بهورز روستا و آلودگی بیماران از طریق سرنگ آلوده توسط وی، اقدام به جلب این نیروی خدوم و زحمتکش نمود و غم‌انگیز آنکه رسانه‌های مغرض بیگانه به استناد به این اعلام نظر و رفتار عاری از هرگونه دیدگاه کارشناسی، خبر کذب آلودگی مردم یک روستا به دلیل قصور پرسنل مرکز درمانی و استفاده از سرنگ آلوده به ویروس ایدز را منتشر کرده‌اند.»
اما تعدادی از اهالی لردگان که از صحبت‌های دکتر نمکی به خشم آمده بودند، دو روز بعد شبکه بهداشت را به آتش کشیدند و به فرمانداری این شهرستان حمله کردند. آنها تابلوی فرمانداری و اداره بهداشت لردگان را پایین کشیدند و ماشین و دفتر امام جمعه را هم آتش زدند.
البته برخی عوامل خودسر نیز روی موج این اعتراضات مردم نشستند تا اعتراضات را به سمت و سوی دیگری هدایت کنند. استاندار چهارمحال و بختیاری هم اعتراض‌های روز گذشته در لردگان را به «ضدانقلاب» و «خرده‌جریانی پیچیده» نسبت داد.
این در حالی است که روز ۱۳ مهرماه تجمعاتی در حمایت از اهالی لردگان در اصفهان، ایلام و چند شهر دیگر هم برگزار شد.
ایدز واقعا چگونه سراغ ما آدم‌ها می‌آید؟
ایدز نوعی بیماری است که در دستگاه ایمنی و توسط ویروس نقص ایمنی (HIV) ایجاد می‌شود. بیماری ناشی از ویروس HIV دارای سه مرحله اصلی است. در مرحله اول (عفونت حاد) فرد ممکن است برای مدت کوتاهی یک بیماری شبه آنفلوآنزا را تجربه کند. به همین دلیل معمولاً این بیماری تا یک دوره طولانی بدون هیچ علائمی دنبال می‌شود که به این مرحله از بیماری، دوره نهفتگی گفته می‌شود. نهفتگی به این معناست که شما پس از ابتلا نمی‌توانید در یک بازه چندماهه متوجه بیماری شوید.
ایدز عمدتا از طریق رابطه جنسی محافظت نشده، انتقال خون آلوده، سرسوزن آلوده و از مادر به فرزند در طول بارداری، زایمان یا شیردهی منتقل می‌شود.
چند نفر در ایران ایدز دارند؟
دکتر مینو محرز - رئیس مرکز تحقیقات ایدز دانشگاه علوم پزشکی تهران - چندماه پیش در گفت‌وگو با روزنامه «ایران» اعلام کرده بود: گزارش‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر حدود ۴۰ هزار بیمار مبتلا به ایدز در کشور وجود دارد اما آمار غیر رسمی از حقیقتی تلخ خبر می‌دهد و آن افزایش تعداد مبتلایان تا حدود دو تا سه برابر آماری است که امروز در دست ما قرار دارد.
او همچنین تاکید کرد: افزایش میزان شیوع این بیماری از شناخت ناکافی ایدز و ناآگاهی مردم جامعه از راه‌های انتقال آن نشأت می‌گیرد. امروزه الگوی ابتلا به بیماری تغییر یافته است و دیگر خون و فرآورده‌های خونی عامل ابتلا به آن نیست. زمانی فاکتور ۸ که از سایر کشورها وارد می‌شد عامل ابتلا به این بیماری محسوب می‌شد که با اقدامات انجام‌گرفته، بسرعت کنترل شد. از سوی دیگر استفاده از سرنگ‌های چند بار مصرف در میان معتادان تزریقی نیز راه جدی انتقال این بیماری به حساب می‌آمد اما با توزیع سرنگ در میان معتادان تا حدود زیادی این راه انتقال بیماری نیز کنترل شد.
محرز با اشاره به موج سوم ایدز در کشور تصریح کرده است: موضوع نگران‌کننده در جامعه امروز انتقال بیماری از راه تماس جنسی حفاظت‌نشده است که به واسطه نبود آموزش صحیح در میان جوانان و حتی افرادی که در دهه ششم زندگی خود قرار دارند هم دیده می‌شود. جوانان امروز به دلیل عدم آگاهی و ناتوانی در خویشتنداری به این بیماری گرفتار می‌شوند. متأسفانه آموزش و پرورش در آگاهی‌بخشی به کودکان و نوجوانان بسیار ضعیف عمل کرده است.
برای مردم لردگان باید چه کار کرد؟
به نظر می‌رسد مردم کشور همچنان درباره نحوه انتقال ویروس ایدز ناآگاه هستند و آموزش و اطلاعات آن‌طور که باید و به طور گسترده در اختیار مردم قرار نمی‌گیرد. انتقال این ویروس به برخی بانوان و نوزادان در ماجرای لردگان این موضوع را هم به ذهن متبادر می‌کند که این افراد قبل از ازدواج تست HIV انجام نداده‌اند.
اما به نظر می‌رسد که این روزها مردم لردگان بیش از هر چیز به آرامش و شفافیت احتیاج دارند و اینکه شخصی آگاه از همه ابعاد ماجرا، خیلی چیزها را برایشان روشن کند. نگرانی در حال حاضر به روستاهای اطراف «چنارمحمودی» سرایت کرده است و مردم دقیقا نمی‌دانند چه بلایی سرشان آمده است.