مرصع پلو
حادثه 24- ۷ جور میوه خشک و خوراکی با ترکیب کشمش، نخودچی، توت، انجیر، خرما زرد، قیسی و باسلوق آجیل چهارشنبه سوری را تشکیل می دهد. این آجیل به آجیل گهنبار هم معروف است شامل هفت مغز یا میوه خشک است: پسته، بادام، سنجد، کشمش، گردو، انجیر و خرما.
فلسفه انتخاب این خوراکی ها و عدد ۷ هم برای خودش در چهارشنبه داستانی است. اولا که عدد ۷ از تعداد ستاره هفتگانه گرفته شده و نشانه ای از این ستاره ها سر سفره مردم است.به امید رونق بخشیدن به کارهای کسی که هر کدام از تنقلات را به دهان می گذارد. اما از نظر سلامتی هم انتخاب این میوه ها و خوراکی ها بی حکمت نیست. آجیل چهارشنبه سوری را برای سلامت اندام هفتگانه بدن این طور انتخاب کرده اند. در نگاه قدیمی ها مغز، قلب، کلیه، کبد، معده، روده و مثانه هفت عضو اصلی هستند که باید حسابی برای تقویت و سلامت آن ها به فکر بود. برای همین انتخاب آجیل های چهارشنبه سوری را هم به نیت سلامتی این اندام ها انتخاب کردند. کشمش برای تقویت قوای ذهنی، نخودچی برای کلیه، توت برای تقویت و سلامت قلب، خرما مقوی معده، انجیر برای کبد، قیسی برای پاکسازی روده ها و باسلوق برای سلامت مثانه.
این روزها با مشکلات اقتصادی که مردم دارند تهیه کردن این نوع آجیل برای همه امکان پذیر نیست.
سازمان مدیریت میادین میوه و تره بار شهرداری تهران، قیمت آجیل چهارشنبه سوری به شرح زیر است:
هر کیلو گرم آجیل شیرین با ۱۰ درصد پسته احمد آقایی خام، ۱۵ درصد مغز بادام، ۱۵ درصد نخودچی دو آتیشه بی نمک، ۱۵ درصد کشمش سبز، ۱۵ درصد برگه قیصی، ۱۵ درصد فندق با پوست خام و ۱۵ درصد انجیر خشک به قیمت ۳۱۰ هزار تومان به فروش میرسد.
هر کیلو گرم آجیل شور با ۱۵ درصد پسته احمد آقایی شور، ۱۵ درصد مغز بادام، ۲۰ درصد نخودچی دو آتیشه شور، ۲۰ درصد تخمه کدو گوشتی دو آتیشه، ۱۵ درصد تخمه جابانی و ۱۵ درصد فندق با پوست شور به قیمت ۳۳۰ هزار تومان به فروش میرسد.
همچنین هر کیلو گرم آلبالو نیمه خشک ۱۰۵، آلو بخارا ۱۶۵، آلو جنگلی درشت ۷۸، انجیر خشک ۲۹۵، بادام زمینی غلافدار (خام و بوداده) ۱۸۰، بادام هندی سایز ۳۲۰ درجه یک خام و شور ۶۱۰، برگ آلوشابلون ۲۶۵ پرتقال خشک اسلایس ۱۷۰، خرمالو خشک اسلایس ۳۲۰، سیب خشک اسلایس ۲۳۰، شلیل خشک اسلایس ۳۲۰، کیوی خشک اسلایس ۴۲۰، توت خشک ۳۵۰، سنجد ۲۱۵ و برگ زردآلو ۱۷۵ هزار تومان به فروش میرسد.
هر یک از مناطق مختلف ایران یکی آش مخصوص دارد. در اکثر مناطق کشور، شب چهارشنبه سوری آش رشته یا آش محلی همان منطقه پخته می شود. به این دلیل در شب چهارشنبه سوری آش رشته می خورند که رشته امور در سال جدید را در دست بگیرند. علاوه بر آش رشته، بسیاری از مردم آشی به نام آش ابودردا نیر تهیه میکنند. در اصل بیشتر کسانی این آش را میپزند که بیماری در خانه دارند و شفای او را در سال جدید میخواهند. هنوز معلوم نیست که رسم خوردن آش در شب چهارشنبه از چه زمانی وارد فرهنگ ایرانیها شده است. داخل آش ابودردا باید ۷ جور بنشن باشد. فرقی ندارد نخودش چه قدر باشد و لوبایش چه اندازه. مهم داشتن ۷ جور بنشن است. همین. روش تهیهاش هم درست مانند آش رشته است. با همان رشتههای درازی که قرار است تا آخر سال بعد رشته امور را به دست کاسه به دستها بدهد. مردم شهرهای مختلف کشور همچنین در سه شنبه آخر سال آشهای مختلفی میپزند. مازندرانیها آش ترش دارند که ۷ میوه ترش توی آن است و اردبیلیها هم آش میوه.
انواع آش در هر جای کشورمان از ارزش ویژهای برخوردار بوده است. اما آش رشته به دلیل وجود همان رشتهی نازنین که قرار بوده کارها را خوب راست و ریس کند و تمام افراد به آرزوها و رویاهایشان برسند برا بقیه آشها ترجیح داشته است!
این آش هم به نیت شفای بیماران طبخ میشده است و معمولا کسانی که بیماری در منزل داشتند برای اینکه در سال جدید لباس سلامتی بر تنش پوشیده بشود این آش را درست میکردند و ضمن پختن آن در کنار همدیگر، به دعا و نیایش هم میپرداختند.
البته یک حکایت دیگر هم در مورد اسم این آش وجود دارد و آن برمیگردد به نام پزشکی در زمان پیامبر به نام «درداء» که ربطی هم به کلمه «درد» در زبان فارسی ندارد.
در شهرهای مازندران این آش را تهیه میکردند. از آنجا که عدد هفت در باورها تقدس خاصی دارد از هفت نوع سبزی، هفت نوع حبوبات و هفت نوع ترشی در آن استفاده میشده است.
از آش و آجیل که بگذریم چهارشنبه سوری؛ خوراکی های مخصوص به خود را هم دارد. رشته پلو؛ کلم پلو، دیماج معروف ترین خوراکی هایی هستند که برای این شب به یادماندنی پخته می شود
امروز خوردن پلو یک غذای معمولی به حساب میآید ولی در گذشته به اندازه زمان حاضر مردم پلو نمیخوردند برای همین هر مدل پلو و چلویی یک غذای رسمی و مناسب مهمانی درنظر گرفته میشده است. یکی از غذاهای شب چهارشنبه سوری هم رشته پلو بوده که با ترکیب مرغ یا گوشت در کنار کشمش و خرما یک غذای خوشمزه و باب طبع همه به دست میآمده است و حکایت حضور رشته هم به عقیدهی قدیمیها ربط داشته است و به نظرشان با خوردن رشته، رشته کارها به دستشان میآمده و به استقبال سالی پر از موفقیت و برکت میرفتهاند!
شیرازیهای عزیز در این شب کلم پلوی ویژه و خوشمزهشان را میپزند که خوردن آن هم جذابیت خودش را دارد.
شهرهای ترک زبان غذایی دارند به نام سوتی پلو که راه و روش خاص خودش را برای طبخ دارد. در اصلیترین تفاوتش همین را بگوییم که به جای پخت پلو با آب، از شیر استفاده میشود.
در قزوین این خوراکی معروف است. البته جنبه غذایی ندارد و بیشتر یک کنار غذا محسوب میشود اما قزوینیهای گرامی آن را هم در شب چهارشنبه سوری آماده میکنند.
همانطور که گفته شد غذاهای پلویی در گذشته جنبه تشریفاتی و تجملاتی داشته است. مرصع پلو هم به واسطه حضور خلال پسته و بادام، غذای گران و ارزشمندی محسوب میشود که حتی در مراسم عروسیها هم حضور داشته و دارد.